Phân bón hữu cơ là gì? Những vai trò của phân bón hữu cơ

Phân bón là yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của cây trồng. Với xu hướng canh tác sạch và an toàn hiện nay thì phân bón hữu cơ là lựa chọn ưu tiên của nhiều hộ nông dân và cơ sở sản xuất các loại nông sản. Sử dụng phân bón hữu cơ không chỉ bổ sung chất dinh dưỡng cho cây trồng mà còn tăng khả năng giữ nước trong đất, tăng cường khả năng đề kháng của cây trồng và chất lượng của sản phẩm. 

Sử dụng các loại phân bón hữu cơ được ủ sẽ tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng và an toàn so với các sản phẩm có được trồng hoàng toàn bằng phân vô cơ. Phân hữu cơ có thể dễ dàng ủ tại nhà bằng các loại phụ phẩm và rác hữu cơ trong sinh hoạt để sử dụng và bón cho cây trồng. 

1. Phân bón hữu cơ là gì? Phân loại phân bón hữu cơ hiện nay.

Phân hữu cơ là các loại phân có nguồn gốc từ các vật liệu hữu cơ như xác bã thực vật, phụ phẩm nông nghiệp, chất thải động vật được vùi vào đất hay ủ thành phân để bón cho cây. Phân hữu cơ được sử dụng để bổ sung chất dinh dưỡng, cải tạo độ phì của đất trồng. Ngoài ra các loại phân bón hữu cơ còn có khả năng tăng hiệu lực của các loại phân bón hóa học, tăng sức đề kháng để cây trồng chống chọi lại các loại bệnh hại.

Phân bón hữu cơ hiện nay được chia làm hai nhóm: phân hữu cơ truyền thống và phân hữu cơ công nghiệp.

• Phân bón hữu cơ truyền thống: là loại phân bón có nguồn gốc từ động vật, phế phụ phẩm trồng trọt, chăn nuôi, chế biến lâm sản và thủy sản, phân xanh, rác thải hữu cơ, các loại than bùn được chế biến bằng phương pháp ủ truyền thống. Trong nhóm phân hữu cơ truyền thống có 5 nhóm nhỏ bao gồm: Phân chuồng, phân rác, than bùn, phân xanh và phân hữu cơ khác. 

Phân bón hữu cơ truyền thống được ủ bằng các loại phụ phẩm nông nghiệp (Ảnh: sưu tầm)

• Phân bón hữu cơ công nghiệp: là loại phân được chế biến từ nhiều nguồn hữu cơ khác nhau để tạo thành các loại phân bón tốt hơn so với những nguyên liệu thô ban đầu. Các loại phân hữu cơ công nghiệp phổ biến hiện nay là: Phân hữu cơ, Phân hữu cơ khoáng, phân hữu cơ sinh học, phân hữu cơ vi sinh. 

2. Vai trò của phân bón hữu cơ đối với ngành trồng trọt hiện nay

Phân bón hữu cơ là một vật liệu không thể thiếu trong quá trình sản xuất nông nghiệp hiện nay bởi các vai trò sau:

• Bố sung mùn cho đất: phân bón hữu cơ là nguồn bổ sung chất mùn cho đất mà các nguồn phân bón hóa học khác không thể thay thế được.

• Cải tạo hàm lượng chất hữu cơ trong đất: do quá trình mùn hóa hữu cơ và tàn dư cây trồng. Trong quá trình phân giải của các chất hữu cơ trong đất giải phóng ra nhiều axit H₂CO₃, giúp hòa tan các chất dinh dưỡng khó tan trong đất thành nguồn dinh dưỡng mà cây trồng có thể hấp thu. 

Phân bón hữu cơ giúp cây trồng phát triển ổn tốt (Ảnh: sưu tầm)

• Chất hữu cơ có trong các loại phân bón hữu cơ kết hợp với các chất dinh dưỡng khoáng hòa tan thành các phức hệ hữu cơ - vô cơ, giúp làm giảm khả năng rửa trôi các chất dinh dưỡng trong cây. Đồng thời hạn chế việc hấp thụ kim loại nặng vào cây trồng. 

• Tăng độ ổn định cho kết cấu đất của, bảo vệ cấu trúc đất, hạn chế xói mòn đất, đồng thời ảnh hưởng tới các lý hóa tính của đất. Phân bón hữu cơ có khả năng giữ ẩm cho đất, ổn định nhiệt độ đất và chế độ không khí trong đất.

Phân bón hữu cơ giúp cải thiện cấu trúc đất và độ phì của đất (Ảnh: sưu tầm)

• Cải tạo hệ vi sinh và đặc tính sinh học của đất: khi sử dụng phân bón hữu cơ cho đất  tạo điều kiện cho hệ vi sinh vật trong đất phát triển mạnh, do có tác dụng cung cấp thức ăn cho hệ vi sinh vật sinh trưởng. 

• Một số loại phân bón hữu cơ như phân chuồng, phân gia cầm chứa nguồn vi sinh vật đa dạng và phong phú. Ngoài ra m một số hoạt chất sinh học được hình thành trong phân bón hữu cơ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và trao đổi chất của cây. 

• Phân bón hữu cơ cung cấp các chất dinh dưỡng khoáng cho cây trồng. Tuy nhiên các loại phân cần được ủ để phân giải thành các chất hữu cơ mới có thể sử dụng để bón cho cây trồng. 

• Cung cấp khí CO₂ cho cây trồng: dưới tác động của vi sinh vật trong quá trình phân giải các chất hữu cơ tạo ra nhiều khí CO₂ từ đó cung cấp cho cây trồng sử dụng trong quá trình quang hợp. 

3. Kỹ thuật ủ phân bón hữu cơ từ phụ phẩm nông nghiệp

Phương pháp ủ phân bón hữu cơ rất đơn giản, có thể tận dụng các nguồn xác bã thực vật, phụ phẩm nông nghiệp và phân chuồng để tạo thành phân bón. 

• Nguyên liệu: 1 tấn nguyên liệu hữu cơ (800kg phụ phẩm trồng trọt (vỏ cà phê, bã mía, thân cây ngô, cây đậu,..) + 200kg phân chuồng (bò, gà, trâu)) + 1kg chế phẩm sinh học (lân vi sinh, compost maker, trichoderma, bacillus,...) + 5kg vôi bột.

Phân bón hữu cơ được ủ từ những phế phẩm nông nghiệp (Ảnh: sưu tầm)

• Cách ủ: 

• • Chọn vị trí: Chọn nơi ủ thích hợp, đào các rãnh xung quanh để tập trung nước ủ phân chảy ra ngoài, diện tích phù hợp để ủ là 3m2/ 1 tấn. Có thể xây dựng những buồng ủ chuyên dụng.

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 1kg chế phẩm sinh học, phụ phẩm nông nghiệp (nếu phụ phẩm còn tươi sẽ nhanh phân hủy hơn phụ phẩm khô). Trộn vôi bột trực tiếp hoặc pha vôi bột tưới đều lên nguyên liệu và ủ trong khoảng 1 - 2 ngày. Cần băm nhỏ nguyên liệu để thời gian ủ nhanh hơn.

  • Phối trộn nguyên liệu: chất phụ phẩm thành lớp có độ dày 15 - 20cm, rắc chế phẩm sinh học lên bề mặt. tưới nước cho độ ẩm khoảng 50 - 55%. Tiến hành lần lượt 1 lớp vật chất và một lớp chế phẩm sinh học cho đến khi hết nguyên liệu.

  • Tiến hành đảo trộn nguyên liệu: nếu kiểm tra thấy đống ủ bị khô thì cần tưới nước để duy trì độ ẩm. Kiểm tra độ pH đống ủ nếu pH < 7 thì bổ sung vôi bột để điều chỉnh đống ủ sao cho pH đạt từ 7 - 7.5.

  • Tiến hành ủ: sau khi đã phối trộn đống ủ từ phụ phẩm nông nghiệp và chế phẩm sinh học thì tiến hành chất thành đông cao khoảng 1.2 - 1.5m rộng khoảng 2m, không nén chặt đống ủ. Che phủ đống ủ bằng bạt tối màu và duy trì nhiệt độ khoảng 40 - 50oC. Sau khi ủ khoảng 1 tuần cần kiểm tra sự phát triển của hệ thống vi sinh vật trong đống ủ. Nếu bề mặt đống ủ xuất hiện những lớp màu trắng đồng nhất và có dạng sợi nấm phát triển, đây là hiện tượng hệ thống vi sinh vật có trong chế phẩm sinh học đang hoạt động.

  • Đảo trộn: tiến hành đảo trộn đống phân ủ vào thời điểm 7 ngày và 15 ngày, nếu đống ủ bị khô cần tưới để bổ sung độ ẩm. Thời gian ủ tùy vào vật chất hữu cơ và nhiệt độ môi trường. Thời gian ủ của một số vật chất như sau: rơm rạ 30 - 35 ngày, thân lá cây họ đậu khoảng 35 - 40 ngày, thân cây ngô: 40 - 45 ngày, cỏ khoảng hơn 25 ngày.

  • Kết thúc quá trình ủ phân từ phụ phẩm nông nghiệp và chế phẩm sinh học thì có thể tiến hành bón cho cây trồng hoặc bảo quản ở nhiệt độ bình thường, nơi có bóng râm, khô ráo, thoáng khí.

Nếu có thắc mắc hoặc muốn tư vấn vui lòng liên hệ: Hotline 02871069698 hoặc Fanpage Bác sĩ Nông nghiệp

>>> Đọc thêm: Chế phẩm sinh học Compost maker vật liệu không thể thiếu khi ủ phân bón hữu cơ

>>> Đọc thêm: Trùn quế là gì? Nguồn gốc và đặc tính sinh học của trùn quế

- Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -