Bệnh sán lá gan ở trâu bò: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trâu bò là đối tượng vật nuôi được nhiều người chăn nuôi lựa chọn để phát triển các mô hình nông nghiệp. Đây là mô hình kinh tế có tính bền vững và hiệu quả, giúp xóa đói giảm nghèo và tạo được thu nhập ổn định cho bà con nông dân. 

Để khai thác tối đa lợi thế, tiềm năng của loại vật nuôi này, ngoài việc chọn giống có năng suất cao, áp dụng chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng tốt thì bà con cần chú ý đến công tác phòng trị bệnh cho gia súc. Trong đó, bệnh sán lá gan ở trâu bò là một trong những bệnh nguy hiểm cần được quan tâm phòng ngừa. Nếu trâu bò bị nhiễm sán lá gan, bà con cần nhanh chóng điều trị để vật nuôi được sống khỏe mạnh, sinh trưởng, phát triển tốt và cho hiệu quả kinh tế cao.

1. Nguyên nhân gây bệnh sán lá gan ở trâu bò

Bệnh sán lá gan ở trâu bò do 2 loài sán lá là Fasciola gigantica và sán Fasciola hepatica gây ra. Sán Fasciola gigantica có cơ thể hình lá dẹp, màu đỏ nâu. Loại này có 2 giác bám bao gồm giác miệng và giác bụng. Sán Fasciola hepatica có hình dạng và màu sắc tương tự sán Fasciola gigantica nhưng cơ thể ngắn hơn. Phần sau đầu sán có hai vai phình rộng ra.

Sán lá trưởng thành sẽ sống trong các ống dẫn mật để đẻ trứng. Trứng của chúng theo ống dẫn mật về ruột rồi theo phân ra ngoài môi trường. Khi trứng gặp điều kiện thuận lợi như thời tiết nóng ẩm hay rơi vào nước, trứng sẽ nở thành mao ấu và di chuyển trong nước. Mao ấu chui vào cơ thể ký chủ trung gian (các loài ốc nhỏ sống ở ruộng, ao hồ, mương máng). Trong cơ thể ốc, mao ấu bắt đầu phát triển thành vĩ ấu rồi chui ra khỏi ốc. Khi vĩ ấu ra ngoài tự nhiên, chúng rụng đuôi và biến thành ấu trùng cảm nhiễm (thường gọi là kén) 

Nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh sán lá gan ở trâu bò là do chúng ăn phải thức ăn, nước uống chứa kén sán. Kén thường bám vào các loài cây thủy sinh, cây cỏ hay trôi nổi trong nước. Khi vào cơ thể ký chủ, màng kén sẽ bị phân hủy, giải phóng ấu trùng. Ấu trùng tiếp tục di chuyển vào ống dẫn mật, chúng ở lại đó và tiếp tục phát triển đến giai đoạn trưởng thành. 

Thời gian từ khi gia súc nuốt phải kén đến khi kén thành sán trưởng thành mất khoảng 3 tháng. Sán lá trưởng thành sống trong ống dẫn mật của gan khoảng từ 3 - 11 năm.

Bò ăn phải chứa kén sán sẽ bị nhiễm sán lá gan (Nguồn: Internet)

2. Triệu chứng trâu bò nhiễm sán lá gan

Bệnh sán lá gan ở trâu bò thường có 2 trạng thái là thể cấp tính và thể mãn tính. Để nhận biết trâu bò bị bệnh sán lá gan, bà con có thể dựa vào các triệu chứng sau: 

Thể cấp tính: Thường xảy ra ở nghé, bê dưới 1 năm tuổi với các biểu hiện: 

• Trâu, bò bỏ ăn, có triệu chứng chướng hơi dạ cỏ.

• Trâu, bò bị ỉa chảy dữ dội, đi phân lỏng màu vàng xám, có mùi tanh. 

• Vài ngày sau triệu chứng trên, súc vật nằm bẹp không đi lại được. Nếu không được điều trị kịp thời, gia súc có thể chết trong tình trạng rối loạn điện giải, mất nước, và kiệt sức. 

Thể mãn tính: 

• Bệnh sán lá gan ở trâu bò khiến con vật gầy dần, cơ thể suy nhược.

• Trâu, bò ăn ít lại, niêm mạc nhợt nhạt, lông bị xù và dễ rụng,

• Có dấu hiệu thủy thũng ở mi mắt, yếm ngực. Trâu, bò nhai lại yếu, thiếu máu.

•  Thường xuyên bị chướng bụng nhẹ, ỉa chảy hoặc táo bón kéo dài.

•  Một vài con trâu, bò nhiễm sán lá gan sẽ có triệu chứng thần kinh. 

• Bệnh sán lá gan ở trâu bò khiến con cái mất dần khả năng sinh sản, cho sữa. Trâu, bò cho sữa bị nhiễm sán, lượng sữa sẽ giảm từ 20 – 50%. 

• Trâu, bò có thể chết vì kiệt sức.

Bò bị nhiễm sáng lá gan (Nguồn: Internet)

3. Điều trị bệnh sán lá gan ở trâu bò 

Khi phát hiện trâu. bò bị nhiễm sán lá gan, người chăn nuôi cần tiến hành điều trị nhanh chóng, kịp thời cho con vật bằng các loại thuốc sau:

• Thuốc Fasinex: Bà con có thể sử dụng thuốc Fasinex với liều dùng 12mg/kg thể trọng để cho gia súc bị nhiễm bệnh uống, hoặc có thể trộn vào thức ăn cho chúng ăn. Loại thuốc này có hiệu quả tốt đối với cả sán lá gan trưởng thành, sán dạng non hay đang di hành trong nhu mô gan.

• Thuốc Dertil – B của Hanvet: Đây là loại thuốc có màu hồng, dạng viên nén tròn. Bà con cho gia súc bị bệnh dùng với liều 1 viên cho 50kg thể trọng. Thời gian cho trâu bò uống tốt nhất là vào buổi sáng. Sau khi uống, có thể cho trâu bò đi chăn thả bình thường. 

• Thuốc Benvet 600: Thuốc Benvet 600 có dạng viên nén hình bầu dục, màu trắng. Bà con cho gia súc uống với liều dùng 1 viên cho 60kg thể trọng. Cho trâu bò uống vào sáng sớm trước khi chăn thả.

Ngoài các loại thuốc trên, bà con cũng có thể  dùng các loại thuốc Fasciolid, Tolzan F, Okazan để tẩy giun sán cho trâu bò. 

Trong quá trình dùng thuốc để trị bệnh, người chăn nuôi cần sử dụng thêm các loại thuốc tăng cường sức đề kháng và bồi bổ cho trâu bò như: VTM C, B1, B12. Dùng tiêm theo liệu trình từ 3 – 5 ngày. Đồng thời, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ để cơ thể vật nuôi nhanh chóng phục hồi. 

Bệnh sán lá gan ở trâu bò là một trong những bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe vật nuôi, có thể khiến con vật yếu dần và chết. Điều này, gây ảnh hưởng lớn đến thu nhập của bà con. Để hạn chế tính trạng trâu, bò bị nhiễm sán lá gan, bà con nên chủ động áp dụng các biện pháp phòng bệnh. Khi con vậy đã nhiễm bệnh, bà con cần điều trị kịp thời, đúng lúc và đúng cách để hạn chế thấp nhất thiệt hại xảy ra. 

 >>> Xem thêm: Triệu chứng bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò là gì?