Phòng trừ rầy nâu hại lúa

Rầy nâu là một loài côn trùng gây hại cực kỳ nguy hiểm trên cây lúa. Rầy nâu gây hại lúa bằng cách chích hút nhựa cây và là tác nhân trung gian lây truyền các loại bệnh hại nguy hiểm như vàng lùn xoắn lá, lùn sọc đen. Diện tích lúa bị rầy nâu gây hại là rất lớn. Cùng Bác Sĩ Nông Nghiệp tìm hiểu về các đặc tính sinh trưởng và phát triển cũng như biện pháp phòng trừ rầy nâu hiệu quả để bảo vệ mùa màng.

1. Nhận biết đặc điểm sinh học để phòng trừ rầy nâu hại lúa đạt hiệu quả

Rầy nâu hại lúa có tên khoa học là Nilaparvata lugens là một loại sinh vật gây hại nguy hiểm trên cây lúa, đây là tác nhân lây truyền virus gây bệnh vàng lùn xoắn lá. Rầy nâu có vòng đời trung bình khoảng từ 28 - 30 ngày, nhiệt độ thích hợp để rầy nâu phát triển là 25 - 30^oC, là loại có tập tính sống quần tụ và có khả năng tập trung để gây hại trên diện rộng. 

Rầy nâu non và trưởng thành đều không thích ánh sáng trực tiếp nên thường trú ẩn và tập trung gây hại ở phần gốc lúa. Rầy nâu hại lúa bằng cách chích hút và là tác nhân trung gian lây truyền virus bệnh vàng lùn xoắn lá, lùn sọc đen trên lúa. Rầy nâu trưởng thành cũng có thể sống nhiều trên mặt lá. Các chất thải rầy nâu tiết ra chứa nhiều đường nên tạo thành môi trường sống thích hợp cho các loại nấm phát triển làm cản trở sự quan hợp của cây lúa.

Rầy nâu có thể bay đi tìm nơi sinh sống mới rất xa, có thể lên đến hàng chục và hàng trăm cây số. Do đó diện tích rầy nâu gây hại lúa có thể lớn đến hàng trăm km² hoặc cả một khu vực.  

Rầy nâu gâu hại nặng trên cây lúa (Ảnh: sưu tầm)

Thường sẽ có 3 lứa rầy phát sinh trong thời kỳ đẻ nhánh trong một ruộng lúa, làm đòng và thời kỳ trỗ chín. Mật độ rầy tích kỹ ở lứa sau sẽ nhiều hơn lứa trước và tác hại nặng nề nhất là vào lứa rầy thứ 3 khi lúa ở giai đoạn trổ bông và chín. Ở giai đoạn này rầy nâu gây hại trên lúa sẽ làm cây không còn khả năng phục hồi và làm mất mùa nghiêm trọng. Nếu rầy nâu gây hại lúa gây hại ở các giai đoạn đẻ nhánh sẽ ít gây hại hơn, cây lúa có thể bị vàng nhưng sau đó có thể phục hồi và sinh trưởng phát triển bình thường.

Sự phát sinh và phát triển của rầy liên quan đến nhiều yếu tố như: Thời tiết nóng ẩm thích hợp để rầy nâu hại lúa phát triển, canh tác nhiều vụ liên tục không chừa thời gian cách ly hợp lý giữ các vụ, lạm dụng phân bón và các loại thuốc hóa học làm giảm khả năng sinh trưởng và chống chịu của cây cũng như tiêu diệt thiên địch của rầy nâu. 

2. Đặc điểm nhận dạng và quá trình sinh trưởng của rầy nâu hại lúa

• Rầy nâu hại lúa trưởng thành có màu nâu tối, con cái có kích thước lớn hơn con đực, Rầy nâu trưởng thành có 2 dạng hình thái:

• Hình thái cánh dài: cánh che phủ cả thân và chủ yếu dùng để bay đi tìm thức ăn và nơi có điều kiện sinh sống mới. Rầy nâu cái trung bình mỗi lứa đẻ từ 150 - 200 trứng.

• Cánh ngắn: đối với rầy nâu hại lúa phát triển thành dạng cánh ngắn là do môi trường có điều kiện sinh thái phù hợp và đầy đủ thức ăn. Đối với rầy nâu cánh ngắn sinh sống trong điều kiện thuận lợi nên có thể sinh sản đến 400 trứng/ lứa.

• Rầy non có 5 tuổi phân hóa, khi mới nở có màu trắng sau đó chuyển sang màu vàng.

• Trứng rầy nâu hại lúa khi mới đẻ có màu trong suốt, đến giai đoạn chuẩn bị nở sẽ chuyển thành màu vàng. Rầy nâu đẻ trứng dọc theo gân lá và tập trung nhiều ở bẹ lá.

Hai dạng rầy nâu trưởng thành gây hại trên cây lúa (Ảnh: sưu tầm)

3. Những biện pháp phòng trừ hiệu quả rầy nâu hại lúa

• Chọn giống: Nên trồng các giống có khả năng kháng hoặc chống chịu với rầy nâu hại lúa. Tránh trồng các giống mẫn cảm như Jasmine 85, Om 1490, OM 2717, OM 2718,...

• Biện pháp canh tác để hạn chế rầy nâu gây hại trên lúa:

• • Gieo cấy lúa đúng thời vụ, gieo cấy tập trung, thường xuyên thăm đồng và theo dõi mật độ rầy để có biện pháp xử lý hiệu quả và kịp thời.

  • Không trồng lúa liên tục trong năm, đảm bảo thời gian cách ly giữa hai vụ lúa ít nhất 20 - 30 ngày để tránh rầy nâu hại lúa đẻ trứng liên tục.

  • Vệ sinh đồng ruộng kỹ càng, trục rửa đồng ruộng trước khi gieo sạ, dọn sạch cỏ dại ở bờ ruộng, mương dẫn.

  • Sử dụng các giống lúa kháng rầy.

  • Không nên gieo sạ quá dày, lượng giống gieo sạ không quá 120 kg giống/ha.

  • Chế độ bón phân phù hợp để cây sinh trưởng và phát triển ổn định, tăng sức đề kháng cho cây trồng hạn chế mức độ rầy nâu hại lúa, tránh bón quá nhiều phân đạm.

• Biện pháp sinh học để phòng trừ rầy nâu hại lúa 

• • Thiên địch của rầy nâu hại lúa trong tự nhiên rất nhiều như nhện, bọ xít nước, bọ xít mù xanh, ong ký sinh nên cần có các phương pháp bảo vệ phù hợp.

  • Hạn chế phun thuốc trừ sâu đặc biệt là các loại thuốc có chứa hoạt chất imidacloprid để phòng trừ rầy nâu hại lúa ở giai đoạn sau sạ đến 40 ngày sau sạ. Chỉ phun thuốc khi cần thiết như mật độ rầy nâu hại lúa trong ruộng quá cao và xuất hiện cùng các loại sâu bệnh gây hại nguy hiểm khác như bệnh vàng sọc đen hoặc vàng lùn xoắn lá.

  • Nếu ruộng có mật độ trồng thưa và trồng các giống lúa cứng cây và chống đổ ngã tốt có thể chăn thả vịt để tiêu diệt rầy nâu hại lúa. Khi thả vịt vào ruộng sẽ ăn rầy rất hiệu quả.

Sử dụng biện pháp sinh học để trừ rầy nâu gây hại lúa rất hiệu quả (Ảnh: sưu tầm)

• Biện pháp hóa học để phòng trừ rầy nâu hại lúa

• • Nếu mật độ rầy nâu hại lúa quá cao và các biểu hiện của dịch bệnh nguy hiểm như vàng lùn xoắn lá, lùn sọc đen thì cần tiến hành phun các loại thuốc bảo vệ thực vật để tiêu diệt rầy nâu hại lúa như: Abakill 3.6 EC, 10WP, Abasuper 1.8EC, Aba thai 5.4EC, Apta 300WP,... 

- Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -