Tìm hiểu cách điều trị một số bệnh hại trên cây họ đậu phổ biến

Theo thông tin nông nghiệp, bệnh khảm, vàng lá hay bệnh héo cây là những bệnh thường gặp ở các cây họ đậu. Bệnh hại thường khiến năng suất, chất lượng cây trồng giảm sút, gây thiệt hại nặng cho bà con nông dân. Để quản lý tốt các loại bệnh hại trên cây họ đậu này, bà con cần nắm rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh bệnh, triệu chứng và cách đối phó, điều trị bệnh. 

1. Bệnh hại trên cây họ đậu - Bệnh khảm, vàng lá

1.1. Nguyên nhân gây bệnh khảm, vàng lá trên cây họ đậu

Bệnh khảm, vàng lá là một bệnh hại phổ biến trên cây họ đậu. Bệnh do một số loại virus gây ra: trên cây đậu xanh thường do virus MYMV (Mungbean Yellow Mosaic Virus), tác nhân gây hại trên đậu tương là do virus SMV (Soybean mosaic Virus),… Trong đó, côn trùng như rệp, bọ phấn trắng, nhện đóng vai trò là môi giới truyền bệnh.

Giai đoạn cây mới mọc, nếu gặp thời tiết nắng nóng, ruộng vườn bị khô hạn, mật độ các loài sâu, côn trùng chích hút sẽ tăng lên nhanh chóng. Đây chính là điều kiện lý tưởng để bệnh phát triển. Virus gây bệnh hại trên cây họ đậu tồn tại trong tự nhiên ở nhiều loại cây ký chủ như cỏ, các loại cây hoang dại. Chính vì vậy mà nguồn bệnh khảm, vàng lá trên cây đậu rất dồi dào. Khi có điều kiện thuận lợi, bệnh sẽ phát sinh, lây lan nhanh chóng. 

Bệnh khảm, vàng lá trên cây họ đậu làm giảm đáng kể năng suất, chất lượng cây trồng. Những ruộng bị nhiễm bệnh ngay thời điểm cây còn nhỏ sẽ không cho thu hoạch. 

Dấu hiệu của bệnh khảm, vàng lá trên cây họ đậu (Nguồn: Internet)

1.2. Dấu hiệu nhận biết bệnh khảm, vàng lá gây hại cây họ đậu: 

Tùy loại virus, và giai đoạn cây bị nhiễm cũng như điều kiện thời tiết mà thời gian phát bệnh, triệu chứng cây mắc bệnh sẽ khác nhau. Một số triệu chứng nhận biết bệnh hại trên cây họ đậu bao gồm:

• Cây bị lùn

• Ngọn cây bị chùn lại,

• Lá cây họ đậu có màu không đồng nhất.  Lá có thể bị khảm, hoa lá hoặc bị vàng.

• Lá có thể bị nhỏ và nhăn lại.

Nếu các cây họ đậu bị nhiễm virus sớm ngay sau khi mọc, cây phát bệnh rất sớm. Thời điểm cây lớn mới bị nhiễm bệnh, cây sẽ phát bệnh muộn hơn, hoặc không phát bệnh khi cây đã già (phụ thuộc vào sức đề kháng của cây). Cây phát bệnh ở giai đoạn càng nhỏ thì tác hại càng lớn.

1.3. Biện pháp điều trị, quản lý bệnh khảm, vàng lá trên cây họ đậu

Theo tin tức nông nghiệp, bệnh khảm, vàng lá trên cây họ đậu do virus gây ra hiện chưa có thuốc đặc trị. Bệnh hại trên cây họ đậu ít gây tác hại nếu cây nhiễm virus ở thời kỳ cây lớn. Khi phát hiện cây con nhiễm bệnh, bà con nên nhổ bỏ cây để tránh lây lan. Đồng thời, thực hiện các biện pháp quản lý con đường lây lan bệnh để bảo vệ cây trồng. Để quản lý tình trạng bệnh hại trên cây họ đậu lây lan, bạn có thể áp dụng đồng thời các biện pháp sau: 

• Vệ sinh ruộng vườn, tàn dư cây trồng vụ trước trước khi gieo trồng, nhất là đối với những cây trồng là ký chủ của virus như các cây họ đậu. Vệ sinh các loài cỏ, cây dại mọc hoang quanh bờ ruộng. 

• Nên gieo trồng cây họ đậu sớm và tập trung để hạn chế tình trạng lây lan bệnh cho nhau.

• Sử dụng các giống cây có khả năng kháng sâu chích hút, kháng virus.

• Nhổ và tiêu huỷ cây bị bệnh. Lưu ý, không nhổ rồi vứt cây bệnh bừa bãi để hạn chế tình trạng bệnh lây lan. 

• Bón tăng cường các loại vi lượng bằng việc dùng phân bón lá TANO-601 nhằm tăng khả năng chống chịu của cây đối với bệnh hại trên cây họ đậu. Tránh bón dư thừa đạm cho cây trồng. 

Bên cạnh đó, bà con cần theo dõi chặt chẽ mật độ các loại sâu chích hút. Đặc biệt ở giai đoạn từ khi cây vừa mọc cho đến 20 - 25 ngày sau mọc, bà con cần phải quan sát, kiểm tra thường xuyên để quản lý tốt bệnh khảm, vàng lá gây hại cây. Vì giai đoạn này quyết định rất lớn đến tỷ lệ cây bị bệnh và mức độ bệnh nhẹ hay nặng của cây.

Bà con có thể sử dụng dầu khoáng SK Enspray 99EC để đối phó với các loại sâu hút chích, là tác nhân làm lây truyền bệnh. Đây là loại thuốc không gây độc hại, bà con có thể yên tâm phun cho cây trồng theo hướng dẫn. 

2. Bệnh héo khô cây (héo cây con) ở cây họ đậu

2.1. Nguyên nhân gây bệnh héo khô cây họ đậu 

Bệnh héo khô cây họ đậu do nấm Rhizoctonia solani Kuhn gây ra. Giai đoạn sinh sản hữu tính là Thanatephorus cucumeris, thuộc lớp nấm Đảm. Loại nấm này có sợi màu trắng, lúc mới hình thành, hạch nấm màu trắng sau đó chuyển sang màu nâu vàng hoặc nâu đen. Hạch nấm có hình cầu kích thước từ 1 - 2mm, có bề mặt trơn láng. Đây là hai dạng lưu tồn, lây lan chủ yếu của mầm bệnh hại trên cây họ đậu. 

Nấm gây bệnh héo khô cây họ đậu có thể tấn công trong suốt các giai đoạn sinh trưởng của cây. Bệnh gây thiệt hại nặng nhất cho giai đoạn cây con nên thường được gọi là bệnh héo cây con. Bệnh hại trên cây họ đậu thường xảy ra trong khu đất cũ đã phát bệnh và môi trường có ẩm độ cao. Nhiệt độ để nấm phát triển mạnh là từ 25 - 30oC.

2.2. Dấu hiệu nhận biết bệnh héo khô cây họ đậu 

Tùy vào giai đoạn gây hại, bệnh héo khô trên cây họ đậu sẽ có những dấu hiệu nhận biết khác nhau. Bà con có thể dựa vào một số triệu chứng sau trên cây để nhận biết bệnh hại trên cây họ đậu: 

Bệnh héo khô ở cây đậu tương (Nguồn: Internet)

• Ở giai đoạn cây con: Bệnh héo khô cây họ đậu thường khiến cổ thân bị úng và teo tóp lại. Cây con bị ngã ngang nhưng lá vẫn xanh tươi, sau đó sẽ héo lại. Nấm bệnh thường tấn công mạnh vào thời điểm 5 - 10 ngày sau khi gieo.

• Ở giai đoạn cây lớn: Nấm bệnh xâm nhiễm ở thân làm cho mô vỏ bị nâu đen hoặc thối nâu. Xung quanh vùng thối có viền màu nâu đỏ, không đều đặn. Phần nhiễm bệnh thường hơi lõm vào, sau đó thân sẽ bị nứt ra khiến lá héo khô rồi rụng dần.

• Bệnh héo khô cây họ đậu được nhận diện dễ dàng nhờ vào dấu hiệu của bệnh là các sợi nấm, hạch nấm phát triển ngay trên vết bệnh nằm ở gốc thân. Chúng phát triển lan lên thân và các vùng đất quanh gốc cây. Rễ cây bị bệnh nặng sẽ bị thối và thường có màu nâu đỏ.

Tuy nhiên, bệnh héo khô cây họ đậu thường dễ nhầm lẫn với bệnh do ruồi đục thân đậu nành (Melanagromyza sojae) gây ra. Bà con có thể phân biệt dựa vào các dấu hiệu bệnh nêu trên. Bệnh héo khô cây họ đậu cũng thường xuất hiện cùng lúc với bệnh do ruồi đục thân gây ra ở điều kiện thời tiết nóng ẩm. 

2.3. Biện pháp điều trị, quản lý bệnh héo khô cây họ đậu

Khi phát hiện ruộng đậu có cây bị nhiễm nấm bệnh héo khô, bà con tiến hành phun thuốc Validan 3DD - 5DD vào gốc ngay khi bệnh chớm xuất hiện. Đối với những ruộng đậu có tủ rơm từ vụ lúa trước có bệnh đốm vằn, bà con cần phun để phòng ngừa bệnh sớm. 

Để hạn chế bệnh hại trên cây họ đậu khiến cây héo khô, bà con cần chú ý: 

• Vệ sinh đồng ruộng thật kỹ trước khi gieo trồng. Chú ý không trồng cây với mật độ quá dày.

• Chọn giống cây trồng có khả năng kháng bệnh hại trên cây họ đậu. Nên luân canh với cây trồng khác, xử lý ruộng thoát nước tốt.

• Trước khi gieo trồng, bà con có thể xử lý hạt giống với Zineb, Mancozeb theo nồng độ 100gram thuốc xử lý cho 10kg hạt.

• Trước khi xuống giống, bà con có thể sử dụng dung dịch phèn xanh kết hợp với vôi bột theo tỷ lệ 1:1 để xử lý đất. 

Bài viết vừa chia sẻ đến bà con các loại bệnh hại trên cây họ đậu thường gặp và cách đối phó với bệnh. Để hạn chế cây mắc bệnh khảm, vàng lá, bệnh héo cây và các loại bệnh hại khác, bà con nên chủ động áp dụng các biện pháp quản lý, phòng ngừa bệnh đúng cách, đúng thời điểm. 

 >>> Xem thêm: Tìm hiểu một số bệnh hại trên cây họ đậu phổ biến