Hỏi: Xin chào Bác sĩ nông nghiệp, xin bác sĩ cho tôi hỏi một vấn đề? Hiện tại, gia đình tôi đang bán nước mía ở cổng trường. Trước đây gia đình tôi có dùng bã mía phơi khô để đun nấu. Nhưng hiện nay gia đình tôi đã chuyển sang dùng bếp điện nên không sử dụng bã mía nữa. Hằng ngày, số lượng bã mía thải ra rất nhiều nhưng tôi không biết dùng để làm gì. Tôi nghe nói bã mía có thể dùng làm phân bón. Vậy cho tôi hỏi bã mía dùng để làm gì? Bã mía có thể dùng làm phân bón cho cây trồng được không? (Vì gia đình tôi đang trồng rau nên việc này rất có ích) Nếu sử dụng bã mía làm phân bón thì phải xử lý như thế nào?

Nhờ bác sĩ giải đáp giúp tôi.

Đối với câu hỏi của bạn Thu Nga, Bác sĩ nông nghiệp xin được trả lời như sau:

Cây mía sau khi được người ta ép lấy nước hoặc làm đường sẽ còn lại bã. Thành phần chính của bã mía là sợi xơ (xenlulozơ), nước và một lượng nhỏ các chất hòa tan (trong đó có đường). Bã mía nếu thải nhiều ra môi trường có thể gây ô nhiễm. Ngày nay, người ta tận dụng bã mía để sử dụng, nhằm hạn chế chất thải ra môi trường. Phần bã mía tưởng chừng như chỉ là thứ bỏ đi này có thể tận dụng để dùng làm chất đốt, phân bón, bột giấy,... phục vụ cho cuộc sống. Vật liệu tưởng chừng bỏ đi này có rất nhiều công dụng có ích. Để lý giải câu hỏi của bạn, bã mía dùng để làm gì? Bác sĩ nông nghiệp mời bạn tham khảo công dụng của bã mía và cách xử lý bã mía để làm phân bón.

1. Bã mía dùng để làm gì? 

Sau khi ép mía để lấy nước, bã mía thường được bỏ đi. Nhưng ít ai biết rằng, thứ được xem là chất thải này lại có thể được sử dụng để phục vụ cuộc sống. Bạn chắc hẳn sẽ bất ngờ trước 7 ứng dụng tuyệt vời của bã mía được cập nhật sau đây:

• Sử dụng bã mía làm vật liệu đốt: Ở các vùng nông thôn, chúng ta thường thấy người ta sử dụng bã mía phơi khô để đun nấu. Không chỉ vậy, bã mía còn được tái chế để sử dụng làm nguồn nhiên liệu cung cấp nhiệt cho các lò hơi hay nhà máy điện 

• Dùng bã mía làm phân bón cho cây: bã mía có thể được sử dụng giá thể để trồng cây như trồng nấm, trồng cây thuốc lá đen. Ngoài ra, nó còn được ủ để làm phân bón hữu cơ. Ở một số vùng, người ta còn sử dụng bã mía để lót, ủ ấm cho cây vào vụ đông.

• Bã mía có thể dùng làm thức ăn chăn nuôi: Ở một số vùng nông thôn, người ta tận dụng bã mía để làm thức ăn cho bò, trâu, dê,...

• Sản xuất bột giấy: Hiện nay, bã mía được ứng dụng nhiều trong việc sản xuất bột giấy. Cùi của bã mía có tính chất tương tự gỗ. Vì vậy, người ta có thể tận dụng để sản xuất làm bột giấy. Trong khi gỗ đang ngày càng khan hiếm vì bị khai thác quá mức thì việc tận dụng nguồn nguyên liệu giá rẻ, có thể dễ dàng trồng được, không sợ phá hoại môi trường như cây mía là vô cùng tiện dụng.Bột giấy làm từ bã mía còn được sử dụng để làm các sản phẩm túi giấy, ly giấy, chén bát bằng giấy, hộp giấy,... Đây là những vật dụng sử dụng nhiều trong đời sống hằng ngày. Ưu điểm của các vật dụng làm bằng bột giấy từ bã mía là an toàn cho sức khỏe người dùng, giá thành rẻ, dễ phân hủy nên thân thiện với môi trường,... Ngoài ra, bột giấy từ bã mía còn được sử dụng để làm ván ép dùng trong trang trí nội thất. 

• Chậu cây cảnh: Hiện nay, loại chậu bã mía được sử dụng nhiều trong các phòng thí nghiệm để ươm cây con hoặc dùng để trồng cây cảnh, trồng hoa.

Bột giấy làm từ bã mía có thể ứng dụng để làm ly, hộp giấy (Ảnh: Sưu tầm)

2. Cách xử lý bã mía để làm phân bón

Nếu như bã mía của gia đình bạn thải ra nhiều mà không biết dùng để làm gì, bạn có thể tận dụng chúng để làm phân bón. Đây là loại phân bón hữu cơ rất tốt cho cây trồng, đặc biệt là các loại rau. 

2.1. Cách xử lý bã mía để bón rau đơn giản tại nhà

Để ủ bã mía làm phân trồng cây, bạn có thể làm theo các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ, nguyên liệu

Bạn chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết bao gồm bã mía, bùn thải; vô bột, phân supe lân, phân NPK 5 - 10 - 3; chế phẩm EM 1, mật rỉ. 

Chuẩn bị các dụng cụ cần thiết cho việc xử lý bã mía bao gồm: xẻng, cuốc, cân, bạt

Bước 2: Xử lý nguyên liệu

Tiến hành băm bã mía thật nhỏ. Trộn bã mía đã xử lý cùng phân NPK, phân bùn, phân super lân và vôi bột. Dàn đều các nguyên liệu đã trộn, bề dày khoảng hơn 20cm là hợp lý. 

Với chế phẩm EM 1, bạn tiến hành pha loãng theo tỷ lệ trên bao bì. Sau đó, tiến hành tưới lên bề mặt các nguyên liệu đã trộn và dàn đều bên trên. Sau đó, tiến hành phủ bạt lên phần phân đã trộn.

Bước 3: Ủ phân:

Tiến hành ử phân trong khoảng 10 - 15 ngày. Trong thời gian ủ, bạn có thể kiểm tra phân. Sau khi ủ khoảng 3 – 4 ngày, nên kiểm tra nhiệt độ, độ ẩm của phân đang ủ, đảm bảo đủ ẩm và nhiệt độ 50 – 60 độ C là phù hợp. Sau khoảng 15 ngày, khi phân đã thối rữa, bạn có thể sử dụng để bón cho cây. 

Với cách làm đơn giản trên, bạn đã có thể tạo ra nguồn phân hữu cơ tốt để bón cho cây trồng. Loại phân này bạn có thể dùng để bón cho các loại rau, cây cảnh, các loại hoa,... Phân rất tốt cho sự sinh trưởng, phát triển của cây. 

Nên tiến hành băm nhỏ bã mía trước khi ủ phân (Ảnh: Sưu tầm)

2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng phân bón ủ từ bã mía

Khi tiến hành ủ bã mía để làm phân, để phân thành phẩm có chất lượng tốt, bạn cần lưu ý đến các yếu tổ ảnh hưởng đến quá trình ủ. Các yếu tố đó sẽ bao gồm thời gian ủ, nhiệt độ, độ ẩm, và  nguyên liệu. 

• Kích thước nguyên liệu: Kích thước của bã mía quyết định rất lớn đến quá trình phân hủy của nguyên liệu. Chính vì vậy, bạn cần băm nhỏ hoặc xay nhuyễn bã mía rồi mới tiến hành ủ phân. Bã mía nhỏ, bề mặt dàn trải lớn sẽ giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy. Tuy nhiên, bã mía nếu có kích thước quá nhỏ sẽ gây cản trở cho quá trình lưu thông không khí, giảm sự hoạt động của vi sinh vật. Nếu bã mía có kích thước quá lớn sẽ khiến nhiệt độ đống ủ xuống thấp khiến phân không thể tiêu diệt được mầm bệnh. Vì vậy, nên băm bã mía với kích thước khoảng 3-50cm là phù hợp.

• Nhiệt độ: Nhiệt độ tối ưu cho đống ủ là khoảng từ 50 - 60 độ C. ở giai đoạn vi sinh vật hoạt động mạnh cần nhiệt độ cao. Tuy nhiên, nếu nhiệt độ quá cao sẽ gây ức chế vi sinh vật, làm cho quá trình ủ phân không thuận lợi. Vì vậy, bạn cần điều chỉnh độ ẩm, cách trộn, vật liệu phủ để kiểm soát nhiệt độ đống ủ.

• Độ ẩm: Độ ẩm thích hợp để ủ phân bã mía là khoảng 50-60%. Nếu độ ẩm bã mía thấp hơn 30% sẽ làm giảm khả năng hoạt động của vi sinh vật. Nếu độ ẩm của bã mía cao hơn 65% sẽ làm quá trình phân hủy diễn ra chậm do tắc nghẽn thông gió. Điều này khiến đống ủ có  mùi hôi, rò rỉ chất dinh dưỡng, sinh ra vi khuẩn có hại.

• Thời gian ủ: Thời gian ủ tốt nhất là từ 10 - 15 ngày. Tùy theo cách ủ mà bạn có thể xác định được thời gian ủ cần thiết. Nếu phân bã mía không ủ đủ thời gian quy định sẽ khiến chất hữu cơ không phân hủy hết, gây mùi hôi, làm sản sinh vi sinh vật có hại cho cây trồng.

Bã mía có thể được sử dụng để làm chất đốt, phân bón, sản xuất bột giấy (Ảnh: Sưu tầm)

Sau khi ép lấy nước uống hay ép làm đường, thân cây mía mọng nước chỉ còn lại bã. Bã mía không phải là vật liệu bỏ đi, nó có thể được sử dụng để làm phân bón, sản xuất bột giấy để làm ly, hộp, ván ép,... Đối với số lượng bã mía không nhiều như bã mía thải ra từ các xe đẩy bán nước mía, bạn có thể tận dụng bã để làm chất đốt hoặc ủ phân. Đối với trường hợp của bạn trong câu hỏi gửi đến Bác sĩ nông nghiệp, nếu gia đình bạn trồng rau, hoa, cây cảnh, bạn nên tận dụng bã mía để làm phân bón hữu cơ, rất tốt cho cây trồng.

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến cho chúng tôi. Chúc bạn luôn vui, khỏe và sử dụng bã mía vào việc có ích. Nếu bạn Thu Nga hoặc bất kỳ độc giả nào có thắc mắc về các vấn đề cây trồng, thú cưng, sinh vật cảnh,... có thể gửi câu hỏi về cho chúng tôi. Bác sĩ nông nghiệp sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn sớm nhất.

Nếu có thắc mắc hoặc muốn tư vấn vui lòng liên hệ: Hotline 02871069698 hoặc Fanpage Bác sĩ Nông nghiệp

- Thông tin tham khảo được Bác sĩ nông nghiệp tổng hợp -