Bệnh đốm nâu gây hại lúa

Bệnh đốm nâu gây hại lúa hay còn được gọi là bệnh tiêm lửa. Bệnh đã từ phát sinh thành dịch hại trên cây lúa gây tổn thất nghiêm trọng. Bệnh đốm nâu gây hại lúa làm cho hạt gạo thành phẩm bị đen, tỷ lệ hạt lép cao làm thất thu năng suất và chất lượng của hạt gạo. Bệnh đốm nâu gây hại lúa được phát hiện đầu tiên vào năm 1901, ở nhiều nước trên thế giới bệnh đốm nâu bùng phát thành đại dịch khiến nhiều quốc gia mất mùa và dẫn đến nạn đói.

1. Triệu chứng, biểu hiện của bệnh đốm nâu gây hại lúa

Bệnh đốm nâu gây hại lúa xuất hiện trên các bộ phận như lá mầm, bẹ lá, lá và hạt lúa. Bệnh có thể tồn dư trong hạt giống. Khi hạt giống nhiễm bệnh nảy mầm sẽ xuất hiện các đốm màu nâu nhạt trên lá mầm và vết đen nhạt trên rễ non. Bệnh đốm nâu gây hại lúa ban đầu sẽ biểu hiện là các đốm màu vàng nhạt nhỏ như đầu kim trên lá, sau đó vết bệnh đốm nâu trên lúa sẽ phát triển rộng ra có hình bầu dục hoặc giống như hạt mè (vừng), có màu nâu nhạt, vung quanh có viền màu vàng. Bệnh gây hại nặng có thể làm lá lúa bị khô vàng và chết. 

Vết bệnh đốm nâu gây hại nhẹ trên lúa (Ảnh: sưu tầm)

Bệnh đốm nâu gây hại lúa còn có thể xuất hiện và gây hại trên bẹ lá đòng và vỏ hạt lúa. Bệnh gây hại ở những vị trí này là các vết màu nâu không có hình dạng nhất định, khi bệnh gây hại nặng trên lúa, vết bệnh sẽ phát triển bao phủ toàn bộ phần vỏ lúa và xâm nhập vào bên trong gây đen hoặc lép lửng hạt gạo

Tùy vào điều kiện thời tiết và độ chống chịu với bệnh của những giống lúa đang canh tác sẽ phát triển kích thước và số lượng đốm bệnh khác nhau. 

2. Nguyên nhân của bệnh đốm nâu gây hại lúa

Bệnh đốm nâu gây hại lúa là do nấm Bipolaris oryzae gây ra, nấm này còn có tên khác là Helminthosporium oryzae. Nấm bệnh gây ra bệnh đốm nâu gây hại lúa là nhóm nấm có sợi đa bào, phân nhánh có màu nâu hoặc xám nhạt. Bệnh được phát hiện đâu tiên năm 1901 tại Nhật Bản. bệnh đốm nâu gây hại lúa ở nhiều vùng trồng lúa chính ở Châu Á, Châu Phi và Châu Mĩ. Ở nước ta các tỉnh miền Bắc đã từng trải qua thời kỳ bệnh gây hại cực kỳ nặng và làm thất năng suất trầm trọng.

Nấm sinh trưởng trong điều kiện nhiệt độ khá rộng. ở điều kiện độ ẩm không khí từ 60 - 100% thì nhiệt độ thích hợp để nấm sinh trưởng là khoảng từ 27 - 30^oC, nhiệt độ để bào tử nấm bệnh đốm nâu gây hại lúa nảy mầm là từ 25 - 30^oC. Bào tử nấm sẽ chết ở nhiệt độ từ 50 - 51^oC, sợi nấm chết trong nhiệt độ từ 48 - 50^oC trong vòng 10 phút. Thời gian nấm bệnh đốm nâu gây hại lúa xâm nhập vào cây là khoảng 4 tiếng.

3. Điều kiện phát sinh và phát triển bệnh đốm nâu gây hại lúa 

Nấm bệnh đốm nâu gây hại lúa  có thể tồn tại trên rơm rạ, trong đất và trên hạt lúa dưới dạng bào tử và sợi nấm ngủ trong khoảng thời gian lên đến 2 hoặc 3 năm. Nguồn bệnh đầu tiên bắt đầu xuất phát từ hạt giống nhiễm bệnh, bệnh đốm nâu gây hại lúa sẽ gây hại trên chồi non và làm giảm tỷ lệ nảy mầm lên đến 11 - 29% và cây con sẽ bị mất sức, giảm khả năng sinh trưởng của cây mạ. 

Bệnh đốm nâu gây hại trên lúa và nhiều loại cây 1 lá mần khác (Ảnh: sưu tầm)

Tỷ lệ bệnh đốm nâu gây hại lúa truyền nhiễm từ hạt qua hạt và từ lô giống nhiễm bệnh qua lô giống khỏe lên đến 59,4%. Bệnh lan truyền nhờ gió, hoặc các loại cỏ 1 lá mầm trên đồng ruộng (cỏ đuôi phụng, lúa cỏ,...)

Bệnh đốm nâu gây hại lúa thường gây hại trên các giống lúa dài ngày. Ngoài ra các giai đoạn sinh trưởng mà không bổ sung phân bón và chất dinh dưỡng kịp thời cây lúa sẽ bị khủng hoảng do thiếu dinh dưỡng sẽ tạo điều kiện cho nấm bệnh đốm nâu xâm nhập, phát triển.

>>> Tìm hiểu thêm: Phòng trị bệnh đốm nâu gây hại lúa

 - Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -