Lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công và cách khắc phục

Trong nông nghiệp trồng lúa, sâu cuốn lá nhỏ hại lúa là một trong những kẻ thù hàng đầu của cây lúa. Loài sâu này không còn xa lạ với bà con nông dân. Sâu gây hại nặng trên diện rộng chủ yếu vào các giai đoạn lúa đẻ nhánh và làm đòng – trổ gây ảnh hưởng lớn đến năng suất cây trồng. Để đối phó với loại sâu này, bà con cần hiểu rõ về chúng và cách khắc phục. 

1. Sâu cuốn lá nhỏ hại lúa là loại sâu gì?

Sâu cuốn lá là một trong những tác nhân gây hại hàng đầu cho lúa trên diện rộng. Sâu làm cho lúa bị hạt lép, ảnh hưởng lớn đến năng suất và thu nhập của bà con nông dân.

Sâu cuốn lá nhỏ hại lúa có tên khoa học gọi là cnaphalocrocis medinalis. Chúng thuộc họ ngài sáng (Pyralidae), bộ cánh vảy (Lepidoptera). Sâu cuốn lá nhả tơ, kết hai mép lá theo chiều dọc thành dạng ống để gây hại cho lá lúa. Sâu cuốn lá thường ẩn nấp trong lá và ăn hết phần thịt (phần màu xanh) của lá. Chúng chỉ chừa lại lớp biểu bì khiến cho lá lúa mất chất diệp lục dẫn đến không thể quang hợp. Điều này khiến cây sinh trưởng, phát triển kém và cho năng suất thấp. Lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công vào thời điểm trổ đòng sẽ khiến hạt bị lép lửng. Khi sâu tấn công trên diện rộng với mật độ dày đặc sẽ làm ruộng trở nên xơ xác.

Lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công nặng vào 2 thời kỳ sinh trưởng của cây lúa là thời kỳ đẻ nhánh rộ và thời kỳ làm đòng - trổ. Nếu trà lúa chính vụ đã qua các giai đoạn phát triển trên, sâu cuốn lá nhỏ sẽ tập trung vào trà lúa muộn để bảo tồn nòi giống.

Bón quá nhiều đạm, bón nhiều lần trong mùa vụ làm cho cây lúa lúc nào cũng xanh tốt chính là điều kiện lý tưởng cho sâu cuốn lá nhỏ phát sinh, phát triển. Ngoài ra, mùa mưa nắng xen kẽ cùng ẩm độ cao cũng là điều kiện thuận lợi cho sâu cuốn lá phát sinh rất nặng.

Sâu cuốn lá tấn công cây lúa (Nguồn: Internet)

2. Dấu hiệu nhận biết lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công

Sâu cuốn lá nhỏ là loài sâu có tập tính cuốn lá theo chiều dọc gân lá. Khi lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công thường có biểu hiện là phần lá lúa có màu trắng bạc. Lúa bị hại nặng sẽ có biểu hiện cây xơ xác, còn cọc, kém phát triển. 

Khi cây lúa có biểu hiện bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công, bà con có thể kiểm tra các lá bị hại. Khi tách những chiếc lá bị cuốn hai mép ra, người ta thường thấy có những con sâu nhỏ nằm trong. 

Các giai đoạn phát triển gây hại lúa của sâu cuốn lá nhỏ: 

Sâu cuốn lá nhỏ hại lúa thường có vòng đời kéo dài khoảng 30 – 45 ngày. Vòng đời của sâu ngắn hay dài tùy vào thời tiết, giống lúa và phân bón. Bà con có thể quan sát hình dáng, đặc điểm của sâu ở các giai đoạn để nhận biết sâu cuốn lá nhỏ xuất hiện trên ruộng lúa. Cụ thể: 

• Thời gian trứng kéo dài từ 6 - 7 ngày, sâu non phát triển 15 - 21 ngày, thời kỳ nhộng 6 - 8 ngày, 2 – 4 ngày để sâu hóa bướm và đẻ trứng trở lại.

• Bướm sâu cuốn lá nhỏ hại lúa có tính hướng quang rất mạnh. Nhộng thường vũ hóa về đêm, ban ngày sẽ ẩn nấp. Nếu có khua động, chúng cũng chỉ bay lên khoảng bằng chiều cao ngọn lúa.

• Ban đêm, bướm sâu cuốn lá nhỏ thường tìm những ruộng lúa xanh tốt để đẻ trứng trên mặt lá lúa. Chúng thường đẻ từng quả một, cũng có trường hợp đẻ 2 - 3 trứng một chỗ.

• Trứng sâu có hình bầu dục, sâu non mới nở có màu trắng trong, phần đầu có màu nâu đen. Sâu trưởng thành cơ thể sẽ chuyển màu vàng xanh, phần đầu có màu nâu sáng.

• Nhộng bướm có màu vàng hoặc nâu đậm, thường được tìm thấy trong lá bị cuốn. Bướm sâu cuốn lá nhỏ có màu vàng hơi nâu. Loài bướm này khi đậu cánh sẽ xếp thành hình tam giác, có 2 sọc nâu đen rất dễ nhận biết.

Dấu hiệu nhận biết lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công (Nguồn: Internet)

3. Biện pháp khắc phục lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công 

Để khắc phục tình trạng lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công, bà con cần kết hợp hài hoà và bền vững các mắt xích trong quy trình phòng trừ sâu bệnh hại cây lúa tổng hợp từ phương pháp canh tác, đến các biện pháp sinh, hóa học.

Biện pháp canh tác

Bà con nên làm đất, làm cỏ dại và điều chỉnh mật độ cấy cho phù hợp nhằm hạn chế việc trứng, ấu trùng sâu hại lúa tồn tại trong cỏ dại, đất.  Bên cạnh đó, bà con nên sử dụng phân bón, chất dinh dưỡng cho cây lúa ngay từ lúc đầu. Bón phân cân đối, phù hợp để tạo điều kiện cho cây phát triển khoẻ mạnh, hạn chế tối đa những thiệt hại do sâu cuốn lá nhỏ gây ra.

Biện pháp sinh học

Khi lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công ở giai đoạn đầu được phát hiện sớm và sâu chưa phát triển dày đặc trên ruộng lúa thì bà con có thể sử dụng các biện pháp sinh học để đối phó. Đây là cách dùng các loại thiên địch của sâu cuốn lá để tiêu diệt sâu. Một số loại thiên địch của sâu cuốn lá nhỏ, bà con có thể tìm hiểu như: ong mắt đỏ, các loại bọ cánh cứng, nhện, chuồn chuồn, các loại nấm, virus,…

Biện pháp hóa học

Trong trường hợp lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công trên diện rộng. Lúc này, sâu đã phát triển mạnh, mật độ cao, dày đặc và có xu hướng phát triển thành dịch bệnh thì bà con nên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật đặc trị sâu để tiêu diệt chúng. Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại thuốc trừ sâu cuốn lá hiệu quả. Bà con có thể ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học để phun cho cây lúa. Khi dùng, nên tuân thủ liều lượng và khuyến cáo của nhà sản xuất. 

Nếu bà con thấy lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công ở giai đoạn sinh trưởng (dưới 30 ngày sau gieo sạ) với mật độ nhẹ, thì hạn chế dùng thuốc bảo vệ thực vật nhằm tránh làm hại đến thiên địch, gây nên tình trạng mất cân bằng hệ sinh thái.

Nếu thấy bướm sâu cuốn lá nhỏ rộ trên đồng thì thường từ 5 - 10 ngày sau sẽ có sâu mới nở ở tuổi thứ nhất. Đây chính là thời điểm tốt nhất để phun thuốc. Khi phun, bà con tiến hành phun thuốc thật đều để thuốc đạt hiệu quả diệt trừ tốt nhất.

 Trên đây là các biện pháp khắc phục lúa bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công. Hy vọng những thông tin chia sẻ trong bài viết sẽ giúp bà con có được những kiến thức cần thiết trong việc phòng trừ sâu bệnh hại. 

>>> Xem thêm: Biện pháp phòng ngừa một số bệnh trên cây lúa thường gặp