Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử lý bệnh kênh mang cá chép

Theo thông tin nông nghiệp, Cá chép là loài cá nước ngọt được nuôi nhiều ở nước ta. Nhiều mô hình nuôi cá chép thương phẩm mang đến hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân. Để nuôi cá chép đạt hiệu quả, ngoài việc tuyển chọn con giống có chất lượng cao, bà con cũng cần có kiến thức nhận biết, phòng ngừa, trị bệnh cho cá chép. Cá chép thường bị nhiễm thích bào tử trùng và ấu trùng sán lá khiến nắp mang bị kênh gây ảnh hưởng rất lớn đến việc hô hấp. Bệnh kênh mang cá chép nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây chết cá. 

1. Nguyên nhân gây bệnh kênh mang cá chép

 Bệnh kênh mang cá chép xảy ra chủ yếu ở giai đoạn còn nhỏ. Cá chép ở giai đoạn nhỏ thường bị kênh mang do hai tác nhân chính gây ra là: thích bào tử trùng Myxobolus sp và ấu trùng sán lá Centrocestus formosanus.

• Ấu trùng (Metacercaria) của sán lá song chủ Centrocestus formosanus thường ký sinh ở mang cá. Bào nang có hình ovan với kích thước 0,16 - 0,23 x 0,125 - 0,178mm.

• Thích bào tử trùng gây bệnh ở cá chép là những loài thuộc giống bào tử sợi Myxobolus. Nó có đặc điểm là phía trước bào tử có 2 cực nang, những loài này có 2 cực nang bằng nhau, trong đó, một số ít loài có 1 cực nang bị thoái hóa. 

Bệnh kênh mang cá chép do bào tử trùng Myxobolus sp và ấu trùng sán lá Centrocestus formosanus gây nên (Nguồn: Internet)

2. Biểu hiện của bệnh kênh mang cá chép

Cá chép bị kênh mang thường có các biểu hiện sau:

• Cá bơi lờ đờ ở tầng mặt, bơi gần bờ và không có phản ứng với tiếng động. 

• Bệnh kênh mang ở cá chép khiến mang cả có hiện tượng nắp hở, không khép kín.

• Cá chết nổi lên bờ, vào những ngày thời tiết thay đổi, cá thường chết nhiều ở những ao ương dày.

Ngoài những biểu hiện trên, tùy vào dạng ấn trùng cá nhiễm, bệnh kênh mang cá chép sẽ khiến cá có những biểu hiện khác nhau. 

Dấu hiệu bệnh kênh mang cá chép do nhiễm ấu trùng sán C. formosanus:

Ấu trùng sán ký sinh thường nằm sâu trong tơ mang tạo thành bọc. Theo tin nông nghiệp, ấu trùng tập trung nhiều ở gốc, trên tơ mang khiến tơ mang bị biến dạng. Khi cá bị nhiễm ấu trùng sán C. formosanus cường độ cao, mang sẽ có biểu hiện sưng lên, trương phồng khiến nắp mang không thể đậy kín được các phiến mang, mang vẫn có màu hồng tươi. Bệnh kênh mang cá chết do nhiễm ấu trùng sán C. formosanus thường xảy ra ở cá chép hương 2 tuần tuổi cho đến cá chép giống nhỏ < 10g/con. 

Dấu hiệu bệnh kênh mang cá chép do thích bào tử trùng Myxobolus sp:

Sợi thích ty cắm vào và xâm nhập vào tổ chức mang. Quá trình xâm nhập, sinh sản sẽ tạo ra các khối u màu trắng to bằng  hạt gạo. Bà con  có thể quan sát bằng mắt thường sẽ thấy xuất hiện nhiều trên mang cá. Bệnh thường xảy ra ở cá chép giống có trọng lượng 5 - 50g/con.

3. Biện pháp điều trị bệnh kênh mang cá chép 

Để điều trị bệnh kênh mang cá chép do nhiễm ấu trùng sán:  Bạn có thể dùng Praziquantel cho cá ăn liên tục trong 3 - 5 ngày thì các ấu trùng sẽ bị tiêu diệt, cá sẽ khỏe lại. Do loại thuốc này có mùi đặc trưng thường khiến cá bỏ ăn nếu bà con trộn với liều lượng cao sẽ gây mùi khó chịu cho thức ăn. Vì vậy, trong 1 - 2 ngày đầu, bà con trộn thuốc với liều lượng ít để cá quen dần, sau đó mới tăng dần lên 

Hòa đều BIO ANTIPA FOR FISH với một ít nước. Sau đó, trộn đều hỗn hợp trên vào thức ăn với liều 100g thuốc/2.000kg cá rồi để tầm 15 - 30 phút cho thuốc ngấm. Bà con cần bao thức ăn bằng dầu hoặc chất bao để thuốc đạt hiệu quả trị bệnh cao nhất.

Bệnh kênh mang nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến cá chết (Nguồn: Internet)

Đối với bệnh kênh mang cá chép do bào tử trùng Myxobolus sp. gây nên, bà con có thể điều trị bệnh bằng cách trộn thuốc Sulfadiazine, ESB3 (thuốc điều trị cầu trùng gia cầm), hoặc dùng thuốc Tiên đắc (Health Fish) để trộn vào thức ăn cho cá ăn liên tục trong 5 ngày, khối u sẽ dần biến mất, cá dần bình phục.

 Lưu ý: trong quá trình điều trị bệnh, bà con nên cho cá ăn có thuốc vào buổi sáng (8 - 10h) để đạt được hiệu quả tốt nhất trong điều trị bệnh. Bên cạnh đó, bà con cần bổ sung thêm men tiêu hóa, bổ gan để giúp cá nhanh hồi phục.

Do ấu trùng sán ký sinh nằm ở mang cá được bao bọc bởi lớp vỏ bào nang dày. Trong khi đó, thích bào tử trùng lại được nằm trong lớp kitin dày  khó phá vỡ. Do vậy mà các loại hóa chất thông thường như  CuSO4, Formalin, KMnO4 không thể diệt được hoàn toàn… Bà con nuôi cá nên thực hiện biện pháp phòng bệnh tổng hợp bao gồm vệ sinh trang trại, ao ương, hệ thống lồng lưới, bể, sau mỗi vụ thu hoạch và trước khi đưa vào vụ nuôi cá vụ mới.

Bài viết vừa chia sẻ đến bà con nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị bệnh kênh mang cá chép. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ giúp bà con có thêm kinh nghiệm trong việc phòng trị bệnh cho cá chép. 

>>> Xem thêm: Các biện pháp phòng bệnh thích bào tử trùng ở cá chép hiệu quả