Kỹ thuật thụ tinh nhân tạo ở heo nái - mang lại hiệu quả cao

Từ xưa, để thụ tinh cho heo nái, người chăn nuôi thường sử dụng biện pháp cho phối giống tự nhiên giữa heo nái và heo đực, thời gian đạt kết quả cũng lâu hơn. Cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật chăn nuôi, phương pháp thụ tinh nhân tạo cho heo ra đời nhằm đáp ứng sự phát triển của ngành,nâng cao chất lượng con giống và thuận tiện cho người chăn nuôi. 

Cùng Bác sĩ Nông nghiệp tìm hiểu kỹ thuật thụ tinh nhân tạo ở heo nái mang lại hiệu quả kinh tế cao trong bài viết bên dưới nhé!

1. Phương pháp thụ tinh nhân tạo cho heo nái

Phương pháp thụ tinh nhân tạo ở heo nái là kĩ thuật sử dụng các dụng cụ chuyên dụng đưa tinh dịch của heo đực giống vào trong tử cung heo nái tại thời điểm heo nái rụng trứng (hay động dục) làm heo nái mang thai.

Heo nái mang thai (Ảnh: Sưu tầm)

Hiện nay, có nhiều cách phối giống cho heo nái như:

- Phương pháp phối đơn

Là phương pháp sử dụng tinh heo giống của một con đực bơm một liều duy nhất vào thời điểm heo nái rụng trứng. 

- Phương pháp phối lặp

Là phương pháp dùng tinh heo giống của 1 con đực bơm nhiều lần (khoảng 12 hoặc 24h bơm lặp lại) vào thời điểm heo nái rụng trứng.

- Phương pháp phối kép

Là phương pháp sử dụng tinh heo giống của hai hoặc ba con đực hòa trộn trong một lần bơm, hoặc bơm tinh từng loại giống cách nhau chứng 5 đến 10 phút vào thời điểm heo nái rụng trứng.

Ưu điểm của thụ tinh nhân tạo cho heo nái

• Ít tốn chi phí, an toàn để đưa những nguồn gen mới, quý hiếm vào đàn heo của hộ gia đình, trang trại.

• Tinh dịch của các con heo đực giống có năng suất cao, chất lượng thịt tốt phục vụ cho việc phối giống đa dạng.

• Ảnh hưởng di truyền của heo đực tốt rộng rãi hơn. Tăng năng suất sinh sản, kiểm soát và cải tiến di truyền giống, chất lượng và tính đồng đều của đàn heo.

• Khắc phục được sự không tương đồng về kích thước giữa heo đực giống và heo nái.

• Đỡ tốn công di chuyển heo đực giống

• Nâng cao quy trình an toàn sinh học và khả năng phòng các loại dịch bệnh

• Ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát, giảm khả năng lây truyền các bệnh truyền nhiễm trong trường hợp heo đực giống hoặc heo nái đang nhiễm bệnh.

Nhược điểm của thụ tinh nhân tạo cho heo nái

• Đòi hỏi kỹ thuật viên thụ tinh cho heo cần có chuyên môn, tay nghề cao.

• Dung dịch môi trường bảo quản tinh dịch có giá thành tương đối cao.

• Xác định chính xác thời điểm để thụ tinh nhân tạo cho heo.

2. Quy trình thụ tinh nhân tạo cho heo nái hiệu quả

Cách chọn tinh heo đực giống

Nhu cầu làm sao để con giống cho ra thế hệ sau nhiều nạc, mau lớn, kháng bệnh… đang rất được quan tâm. Hiện tại, có 3 giống đực đã được cải tiến để thụ tinh nhân tạo là giống Yorshire (Anh), Landrace (Nauy), Duroc (Đan Mạch), chúng có những ưu điểm vượt trội như:

Giống lợn Yorshire - lợn đực giống chất lượng (Ảnh: Sưu tầm)

• Thuần chủng, ngoại hình đẹp

• Tỉ lệ nạc cao, mau lớn, khỏe

• Thụ tinh sẽ không bị trùng huyết, cận huyết

Thời gian thích hợp để gieo tinh

Trong quá trình rụng trứng của heo nái, buồng trứng sẽ rụng trứng trong khoảng 40 giờ (dao động từ khoảng 36 đến 50 giờ) sau khi bắt đầu động dục. Bà con cũng cần lưu ý là trứng của heo nái có tuổi thọ rất ngắn, chúng chỉ tồn tại khoảng 6 tiếng trong ống dẫn trứng sau đó sẽ giảm dần chức năng hoạt động. 

Nên thực hiện thụ tinh hai lần liên tiếp, cách nhau khoảng từ 12 đến 16 giờ để đạt được kết quả tốt nhất. Nếu dùng phương pháp phối đơn thì nên thực hiện sau 24 đến 32 giờ heo nái có hiện tượng “động dục”.

Chuẩn bị tinh dịch và dụng cụ chuyên dụng

Bảo quản tinh dịch ở nơi mát mẻ với nhiệt độ 20 độ C, tránh ánh sáng trực tiếp, không di chuyển, rung lắc, mở nắp ống đựng tinh. Thời gian bảo quản tinh tối đa 3 ngày kể từ ngày lấy tinh và pha chế.

Chuẩn bị dụng cụ:

• Lọ hoặc túi đựng tinh

• Dụng cụ dẫn tinh

• Bộ phận tạo áp lực đẩy tinh vào bên trong.

• Vaseline

Nên sát trùng dụng cụ bằng cách đun nóng với nước sôi, để nguội và ráo nước.

Vệ sinh âm hộ heo nái và làm ấm tinh dịch

Vệ sinh vùng âm hộ heo nái bằng dung dịch sát khuẩn hoặc cồn 70 độ C, hoặc nước sạch. Vuốt nhẹ vào lưng, mông để heo nái đứng yên, bôi Vaseline vào dẫn tinh quản và âm hộ heo nái một cách nhẹ nhàng

Làm ấm tinh dịch đạt nhiệt độ 35 độ C – 37 độ C. Tốt nhất là cho nhiệt độ lọ tinh dịch bằng nhiệt độ cơ thể heo nái - khoảng 38,5 độ C để tinh trùng “hồi phục khả năng di động”. Nên kích thích cho heo nái đi vệ sinh tổng thể (tiểu tiện, đại tiện trước khi tiêm).

Quy trình thụ tinh nhân tạo - Lấy tinh heo đực giống (Ảnh: Sưu tầm)

Tiến trình thụ tinh cho heo nái

• Kỹ thuật viên tiến hành massage nhẹ nhàng vào vùng mông hoặc âm đạo để heo nái đứng yên. 

• Ngồi ngược lên lưng heo hoặc đè chân lên lưng heo, kích thích heo nái, tạo áp lực  giữa vai và lưng, áp lực đầu gối vào sườn heo nái và massage nhẹ nhàng khu vực âm hộ, bầu vú của lợn nái. 

• Bôi trơn đầu que chuyên dụng với một lượng nhỏ tinh dịch vừa đủ. Thực hiện mở rộng âm đạo của lợn nái và đưa đầu dẫn tinh quản vào âm hộ của lợn nái, bà con chú ý cần đưa que chếch lên phía trên một chút, đồng thời lắc nhẹ que cho tinh dịch được phân bổ đồng đều.

• Đưa dẫn tinh quản vào sâu trong âm đạo hết cỡ đến cổ tử cung (cách khoảng 25- 30 cm) thì kéo lùi lại, đưa và xoay nhẹ dẫn tinh quản, lắp ống bơm hay lọ tinh bằng nhựa và bơm tinh dịch vào bên trong.

• Trong trường hợp đựng dung dịch tinh bằng lọ nhựa thì ta nên bóp nhẹ lọ tinh để tạo áp suất cho heo nái tự hút tinh dịch vào trong.

• Trong trường hợp dùng dẫn tinh quản đầu xoắn thì cần phải xoay ống dần theo chiều ngược kim đồng hồ, xoay chiều ngược lại để thuận tiện rút ra.

Tiến trình thụ tinh cho heo nái (Ảnh: Sưu tầm)

Các điều cần để ý khi thụ tinh cho heo nái

Để thụ tinh cho heo nái thành công, đạt hiệu quả cũng như năng suất cao người chăn nuôi hoặc kỹ thuật viên phối tinh cần chú ý:

• Không cho heo nái ăn uống no trước khi bơm tinh trùng.

• Hạn chế nái nằm ngay sau khi bơm. Điều khiển sao cho phần mông heo nái cao hơn phần đầu một chút.

• Trong quá trình phối giống nên nhẹ nhàng, không gây áp lực hoặc hung hãn với heo nái..

• Sau khi hoàn tất dẫn tinh, kỹ thuật viên cần ngồi trên lưng heo nái tầm 3 – 5 phút tiếp theo để tinh dịch chảy hết vào trong rồi mới tiến hành rút dẫn tinh quản ra khỏi cơ thể của heo.

Áp dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo đúng kỹ thuật sẽ mang lại khả năng thụ thai cao, chất lượng con giống ổn định (Ảnh: Sưu tầm)

• Sử dụng thiết bị sạch cho mỗi lần thụ tinh. Đảm bảo heo nái được kích thích đầy đủ trước khi bơm tinh trùng.

• Thời gian thụ tinh cho heo nên thực hiện khoảng 5 – 10 phút.

• Tránh tổn thương thành tử cung của heo nái trong quá trình thụ tinh.

• Ghi chép chính xác ngày phối giống để xác định ngày heo đẻ của heo nái trong trường hợp thụ tinh thành công.

• Cẩn thận khóa que phối tinh đầu xốp vào cổ tử cung heo nái. Hãy kiên nhẫn, chờ cho tinh dịch chảy chậm hết vào trong cơ thể. Lưu ý theo dõi hiện tượng tắc nghẽn ống thông và tinh dịch chảy ngược xem có đúng quy trình chưa.

Trên đường là kỹ thuật thụ tinh nhân tạo ở heo nái. Áp dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo đúng kỹ thuật sẽ mang lại khả năng thụ thai cao, chất lượng con giống ổn định, tiết kiệm chi phí và giá thành sản xuất cho bà con nông dân. Chúc bà con áp dụng kỹ thuật thụ tinh ở heo nái thành công.

Nếu có thắc mắc hoặc muốn tư vấn vui lòng liên hệ: Hotline 02871069698 hoặc Fanpage Bác sĩ Nông nghiệp

- Thông tin tham khảo được Bác sĩ nông nghiệp tổng hợp -