Cây macca: Nguồn gốc, đặc điểm và công dụng

Theo kiến thức nông nghiệp, hạt macca là một trong những loại hạt có giá trị dinh dưỡng cao, rất tốt cho sức khỏe con người. Hạt macca có hương vị bùi béo, rất thơm ngon được nhiều người ưa chuộng. Hiện nay, ở nước ta, cây macca được trồng nhiều ở các tỉnh Tây Nguyên. Cây được xem là một trong những loại cây trồng thương mại cho giá trị kinh tế cao và ổn định. Để hiểu hơn về giống cây trồng này, mời bà con cùng tìm hiểu nguồn gốc, đặc điểm và tác dụng của cây macca. 

1. Nguồn gốc cây macca

Cây macca (mắc ca) có tên khoa học là Macadamia, thuộc họ Proteaceae, có nguồn gốc từ châu Đại Dương. Cây macca được tìm thấy lần đầu tiên tại rừng cây bụi ở Queensland vào năm 1857. Loài cây này có nguồn gốc từ khu vực từ trung đến đông nam bang Queensland và phía đông bắc của bang New South Wales.

Năm 1858, W. Hill đã trồng cây mắc ca đầu tiên thành công ở ven sông Brisbane trên đất Úc. Sau đó, vào năm 1888, Charles Staff đã tiến hành trồng 250 cây mắc ca với diện tích 1,2 ha tại Rous Mill gần Lismore thuộc bang New South Wales của Australia.

Không chỉ phát triển ở Úc, từ những năm 1920, cây macca bắt đầu được trồng rộng rãi ở Hawaii như một loài cây thương mại. Kể từ đó, loài cây này được lan truyền rộng rãi khắp nơi trên thế giới và trở thành loài cây có giá trị thương mại trên toàn cầu. Tính đến năm 2019, hạt mắc ca được xem là một trong những loại hạt có giá trị đắt đỏ nhất trên thế giới.

Hiện nay, ở nước ta, cây macca được trồng nhiều tại các tỉnh Tây Nguyên (Nguồn: Internet)

2. Đặc điểm của cây macca

Cây macca là loài cây 2 lá mầm. Đây là loại cây phát triển nhanh, có tán rộng nhưng bộ rễ không ăn sâu vào lòng đất. Vì vậy, chúng có khả năng chịu bão kém.

Bộ rễ của cây là rễ chùm, phạm vi phát triển của rễ chỉ cách mặt đất khoảng 70cm trở lại. 70% bộ rễ của cây phát triển mạnh, thường tập trung ở tầng đất từ 0 - 30cm, chủ yếu phân bố trong phạm vi tán cây. Rễ cây mọc theo từng chùm nằm bao quanh trục rễ chính. Rễ con của cây mắc ca khi dài được 1 - 4cm thì bắt đầu có lông hút. Lông hút rụng sau 3 tháng, rễ nhỏ sẽ dần bị tiêu hủy sau 12 tháng và chúng không có khả năng tái sinh.

Cây macca là loại cây thân gỗ sống lâu năm.Thân cây thẳng đứng, thường phân thành nhiều cành, cành hình trụ có nhiều chỗ lồi nhỏ. Cây macca có vỏ cây thô, không có vết nhăn hoặc rãnh nhỏ, vỏ cây màu thẫm, vết cắt vỏ thườngcó màu hồng thẩm.

Cây trưởng thành thường cao từ 5 - 18m, tán lá có thể phát triển rộng tới 15m. Trong điều kiện sống thuận lợi, tuổi thọ của cây mắc ca có thể lên đến một trăm năm. Cây có cành dáng tròn đều, vỏ nhám, vết cắt trên vỏ có màu đỏ tốt, gỗ của cây rất cứng.

Lá cây macca có hình bầu dục. Lá cứng, hẹp và dài, có chiều dài gấp khoảng 3 lần chiều rộng. Kích thước lá macca trung bình dài khoảng 7 - 12cm, các lá mọc cách khoảng nhau theo đường xoáy ốc. Lá có viền lượn sóng, đôi khi có thể là lá nguyên hoặc lá hình răng cưa. Lá macca có gân nổi ở cả hai mặt. Cuống lá dài 5mm. 

Cây mắc ca cho hoa vào khoảng tháng 12 đến tháng 2 hàng năm. Hoa mọc tập trung tại 2-3 hoặc nhiều mặt của đầu cành nhỏ, chủ yếu mọc từ nách lá. Hoa mọc theo chuỗi, có hình đuôi sóc, mỗi chùm/chuỗi hoa dài từ 12 - 30cm. Hoa mắc ca có màu trắng, điểm chút hồng. Một số giống cây có hoa màu tím hồng. 

Hoa macca là dạng hoa lưỡng tính, không có cánh hoa, chúng chỉ có vảy dạng cánh hoa. Mỗi chuỗi hoa thường có khoảng 200 - 300 bông nhưng tỷ lệ đậu quả chỉ có hơn 10%. Quả khô là hoa tự hình trụ, thường mọc từ cành nhỏ đã thành thục khoảng 1,5 - 2 năm hoặc từ 3 năm tuổi.

Quả macca có hình dáng tựa một quả đào nhỏ hoặc có thể nhọn dần về phía dưới. Hạt  macca hình cầu, có đường kính khoảng 2,5 cm. Quả có khối lượng dao động từ 8-9g/quả. Quả có lớp vỏ ngoài dày khoảng 3mm. Quả macca khi còn non có màu xanh đặc trưng. Khi lớp vỏ trong của quả chuyển dần sang màu đen là quả đã chín. Lúc này, lớp vỏ bên ngoài sẽ nứt ra theo đường hợp tuyến. Quả macca thường mọc thành từng chùm khoảng 2 - 5 quả, có những chùm lên đến 15 - 20 quả. 

Quả macca khi chín sẽ có các hạt bên trong. Hạt là tên gọi khác của quả cứng hoặc quả macca khô. Hạt macca bao gồm 1 vỏ cứng dày 2 - 5mm và phần nhân hạt.  Vỏ ngoài của hạt macca được tạo nên do một tổ chức màng mỏng, màng mỏng này có nhiều bó mạch có phân nhánh) cùng  1 tầng biểu bì (trong tầng biểu bì có lớp mỏng tế bào diệp lục tố). Màng mỏng của vỏ macca chứa đầy những chất nước đen không có bó mạch. Vỏ trong của hạt thường có màu trắng chuyển dần sang đen thẫm. Khi chuyển sang đen thẫm, chứng tỏ quả đã chín.

Trái macca khi chín thường rụng xuống đất. Lúc này, người trồng sẽ thu lượm hạt mắc ca. Hạt macca chắc mẩy và dồi dào dưỡng chất. Nhân của hạt mắc ca tròn trĩnh, có màu trắng sữa, đậm vị béo, thơm rất ngon. 

Cây mắc ca ghép sau 3 - 4 năm thì cho quả và sau khoảng 10 năm bắt đầu cho năng suất ổn định.  

Quả macca thường mọc thành từng chùm, mỗi chùm từ 2 - 5 quả (Nguồn: Internet)

3. Công dụng của cây macca

Nhắc tới mắc ca, thường mọi người sẽ chỉ nghĩ đến giá trị dinh dưỡng của hạt macca. Tuy nhiên, loài cây này còn có nhiều tác dụng hữu ích khác như: 

Vỏ xanh của quả mắc ca: 

Lớp vỏ xanh bên ngoài của quả mắc ca sau khi đã lấy hạt có thể dùng làm phân bón cho cây trồng. Thông thường, người ta sẽ xay nhỏ lớp vỏ xanh ra và ủ vôi cùng với một số loại phân động vật như phân gà, phân bò, phân dê,... để tạo thành phân hữu cơ. Sau khi ủ từ 6 - 9 tháng là có thể sử dụng được. Đặc biệt, loại phân này rất tốt khi bón cho cây non mới trồng.

Lớp vỏ cứng của hạt macca:

Lớp vỏ cứng màu nâu sẫm của hạt macca thường được sử dụng để làm chất đốt trong các lò công nghiệp. Ở một số nơi, người ta còn dùng lớp vỏ cứng này xay nhuyễn ra để làm chất tẩy tế bào chết trong các sản phẩm chăm sóc da.

Hạt macca: 

Nhắc đến cây macca là nhiều người nghĩ ngay đến những hạt mắc ca thơm ngon, béo ngậy. Hạt macca cung cấp nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Thành phần dinh dưỡng có  trong hạt mắc ca bao gồm: 

• Chất béo bao gồm Omega 3, axit béo Omega 7,...

• Chất chống oxy hóa bao gồm flavonoid và tocotrienols

• Vitamin và khoáng chất bao gồm mangan, đồng, sắt, natri, kali, photpho, thiamine, selen, vitamin B6,...

•  Chất xơ và Protein

Hạt macca có giá trị dinh dưỡng cao rất tốt cho sức khỏe con người (Nguồn: Internet)

Vì chứa nhiều chất có lợi cho sức khỏe nên hạt macca nó có công dụng sau:

• Hỗ trợ sức khỏe tim mạch.

• Ngăn ngừa các gốc tự do, phòng chống oxy hóa.  

• Giúp giảm cân an toàn.

• Hỗ trợ làm đẹp tóc, đẹp da.

• Tăng cường cho sức khỏe đường ruột.

• Bổ sung dưỡng chất giúp cho xương chắc khỏe

• Tốt cho não bộ.

• Tốt cho sức khỏe phụ nữ mai thai và thai nhi.

Cây macca là một trong những loại cây trồng nông nghiệp cho giá trị kinh tế cao được trồng nhiều ở các tỉnh Đắk Lắk, Lâm Đồng, Gia Lai,... Cây macca cho hạt thơm, béo ngậy, và vô cùng hấp dẫn. Với những thông tin về cây macca được chia sẻ trong bài viết, chúng tôi hy vọng bà con sẽ hiểu hơn về giống cây trồng này. 

>>> Xem thêm: Cơ hội hợp tác với doanh nghiệp ở Tây Ban Nha cho đơn hàng xuất khẩu hạt macca