Mơ tam thể - vị thuốc quý cho mọi nhà

Cây mơ tam thể là loại dược liệu quý trong dân gian với nhiều công dụng đối với sức khỏe như điều trị lao phổi, phong tê thấp, trị bệnh kiết lỵ, phong tê thấp, suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ… Trong bài viết dưới đây, Bác sĩ nông nghiệp sẽ giải đáp các thắc mắc của bạn đọc về đặc điểm, công dụng của cây mơ tam thể. Hãy cùng theo dõi bài viết để biết thêm nhiều kiến thức hữu ích nhé! 

1. Mơ tam thể có đặc điểm gì? 

Trong dân gian Việt Nam, mơ tam thể còn được gọi với cái tên là dây mơ lông, dây mơ tròn, mơ leo, ngưu bì đống... Tên khoa học của nó là Paederia tomentosa, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). 

Đặc điểm của cây mơ tam thể (Ảnh: Internet) 

Đặc điểm

• Phần thân cây: Đây là loài cây leo quen thuộc và thông dụng với bà con nông dân Việt Nam. Khi còn non thân có màu xanh nhạt, khi về già, thân chuyển sang màu nâu. Ở bên ngoài thân là lớp tơ ngắn màu trắng bao bọc lấy thân. Nếu bạn vò ná chúng sẽ ngửi thấy mùi hôi, rất khó chịu. Đó cũng là lý do ở một vài địa phương gọi mơ tam thể là lá thúi đít. 

• Phần lá cây: Lá cây mọc đối nhau, phần cuống dài từ 2 đến 4 cm. Nó có hình mác dài hoặc hình trứng đầu nhọn, lá dưới cuống tạo nên hình trái tim. Mặt dưới lá có màu tím tía và nhiều các đường gân lá nổi rõ cùng với lông tơ mịn; phần mặt trên lá có màu xanh. 

• Hoa: Hoa mơ tam thể có màu tím nhạt rất đẹp. Tràng hình ống mọc thành xim ở đầu cành hay kẽ lá. Cây bắt đầu ra hoa từ tháng 7 cho đến tháng 11. 

• Quả: Bắt đầu được thu hoạch từ tháng 8 kéo dài đến tháng Giêng năm sau. Quả có hình dạng cầu, đài quả có màu nâu vàng và bóng. Bên trong quả là 2 nhân dẹt có màu nâu đen.  

Phân bố 

Mơ tam thể sinh trưởng và phát triển ở nhiều nước trên thế giới, có mặt trên khắp các tỉnh thành của nước ta. Đây là giống cây nông nghiệp thường mọc hoang ở các bụi rậm. Vì thích nghi tốt với điều kiện tự nhiên như đất đai, khí hậu đa dạng… nên nó rất dễ sinh sống ở mọi nơi. Bà con nước ta thường trồng chúng ở các hàng rào để lấy lá ăn hay chữa bệnh. 

Thu hoạch

Tất cả các bộ phận của mơ tam thể gồm lá, rễ, thân đều có thể làm thuốc chữa bệnh. Đặc biệt, phần lá được sử dụng nhiều hơn cả, nó có thể thu hái bất cứ thời gian nào trong năm. Còn thân cây thu hoạch chủ yếu vào mùa hè, rễ chủ yếu vào mùa đông hoặc mùa thu. Sau khi thu hoạch và rửa sạch, bà con có thể dùng tươi hay đem đi sấy khô để dùng dần. 

Thu hoạch lá mơ tam thể vào bất cứ thời điểm nào trong năm (Ảnh: Internet)

Kỹ thuật trồng cây 

• Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ 

Bà con khay trồng rau, lưu ý có lỗ thoát hơi nước và nên có lưới chống úng. Có thể tận dụng chậu, khay, thùng xốp có sẵn trong nhà. 

• Bước 2: Chọn đất trồng 

Có thể mua đất sẵn hay trộn đất với các loại phân bò, gà, phân trùn quế cùng vỏ trấu, than bùn, mùn hữu cơ… Bà con nên bón lót với vôi, sau đó phơi ải từ 15 đến 20 ngày trước khi trồng. 

• Bước 3: Chọn giống và trồng cây

Mơ tam thể thường được nhân giống bằng cách giâm cành. Bà con nên nên chọn những cây mẹ khỏe mạnh, sinh trưởng tốt, ít nhất 2 năm tuổi. Cắt đoạn dây bánh rẻ dài khoảng 30 đến 50 cm để làm giống. 

Sau đó, đem giâm trực tiếp vào đất đã chuẩn bị và tưới nước giữ ẩm cho cây. 

Kỹ thuật chăm sóc 

Trong khoảng thời gian đầu, nên tưới nước ít nhất 1 lần trong ngày để cây có thể nảy mầm. Khoảng 1 tháng sau thì trong 1 tuần chỉ cần tưới khoảng 1 - 2 lần. Khi mầm đã phát triển được 10cm - 20cm, bà con cắm giàn cho mơ tam thể leo. Cũng cần lưu ý thường xuyên là sạch cỏ, vun xới để đảm bảo đất được tơi xốp. 

Khi trồng được khoảng 20 ngày, bà con tiến hành bón lót phân hữu cơ, phân dê, phân bò… khoảng 1 - 2 tháng sau mới bón đợt tiếp. 

2. Công dụng và các bài thuốc của mơ tam thể 

Công dụng của mơ tam thể 

Trong ngành Y học cổ truyền Việt Nam, mơ tam thể có công dụng khu phong lợi thấp, giải độc, tiêu thũng, giảm ho, lợi thấp, kích thích máu lưu thông, tiêu thực và giảm đau. 

Trong ngành Y học hiện đại, mơ tam thể được ví như chất kháng sinh có tác dụng ức chế hoạt động của vi khuẩn gây bệnh và chống viêm, giảm đau, giảm sưng. Trong lá mơ có hoạt chất Paederin tác động lên hệ thần kinh của con người. 

Dược liệu này được dùng trong việc điều trị các bệnh như đau dạ dày, suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ, viêm gan vàng da, bệnh kiết lỵ do amip, phong tê thấp, lao phổi, đau gân cốt… và nhiều triệu chứng khác, có nhiều công dụng đối với sức khỏe. 

Tác dụng đối với sức khỏe con người của cây mơ tam thể (Ảnh: Internet) 

Các bài thuốc chữa trị hay từ mơ tam thể 

Mơ tam thể được người dân Việt Nam dùng làm dược liệu trong nhiều bài thuốc để chữa các bệnh khác nhau. Sau đây là một số bài thuốc điển hình từ mơ tam thể. 

• Bài thuốc dùng cho ăn không tiêu gây đau tức thượng vị: Bạn dùng rễ hoặc dây mơ còn tươi, khoảng 30 - 60 gram, nếu khô thì lấy 10 - 20 gram sắc uống hàng ngày. 

• Bài thuốc chữa tiêu chảy do nóng: Bà con lấy 16 gram lá mơ tam thể và 8 gram nụ sim tím sắc với 500ml, đun cho đến khi còn 200ml. Sau đó để nước nguội, uống 2 vào buổi sáng và buổi chiều hàng ngày. 

• Bài thuốc trị bệnh đau dạ dày: Bạn lấy khoảng 20 - 30 gram lá, rửa sạch và giã lấy nước uống hết 1 lần. Dùng hàng ngày cho đến khi đau dạ dày thuyên giảm. 

• Bài thuốc chữa bệnh viêm da thần kinh, ngứa da toàn thân hoặc bị chàm da: Bà con chuẩn bị lá non và ngọn một lượng đủ dùng, đem đi rửa sạch. Sau đó giã nát rồi thoa đều vào khu vực bị bệnh. Để khoảng 10’ rồi rửa sạch vùng đắp thuốc, lặp đi lặp lại vài lần trong một ngày. 

• Bài thuốc điều trị đau nhức xương khớp hay phong thấp: Lấy 3- - 60 gram phần rễ hoặc thân và lá mơ tam thể đem đi sắc với 300ml nước cùng 1 chén rượu nhỏ. Bà con vừa uống thuốc, vừa xoa bóp bên ngoài để tăng hiệu quả điều trị. 

• Bài thuốc trị bệnh lỵ trực khuẩn đi ngoài ra máu: Bạn lấy một nắm lá vừa đủ đem đi sắc, lọc bỏ phần gạn nước. Dùng 2 - 3 lần/ngày để thông tiểu, đi tiểu dễ dàng hơn. 

Trên đây là bài viết chia sẻ về dược liệu mơ tam thể. Hy vọng với những chia sẻ này, bà con đã có thêm thông tin hữu ích về đặc điểm, công dụng và các bài thuốc hay từ mơ tam thể. Nó là vị thuốc vừa đa dụng, vừa dễ tìm vì rất phổ biến. 

>>> Xem thêm: Tìm hiểu nguồn gốc, đặc điểm của thỏ giống New Zealand trắng