Sài đất có công dụng gì đối với sức khỏe?

Sài đất trong Y học Cổ truyền Việt Nam được coi là một vị thuốc quý, là nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Dân ta thường dùng vị thuốc này để trị mụn, sốt xuất huyết, giải độc tiêu viêm, chữa thoái hóa đốt sống lưng… và nhiều triệu chứng khác. Vậy, đặc điểm, công dụng của cây sài đất cụ thể như thế nào? Mời bà con cùng Bác sĩ nông nghiệp tìm hiểu trong bài viết dưới đây! 

1. Nguồn gốc, đặc điểm của sài đất 

Trước tiên, mời bà con cùng đi tìm hiểu về nguồn gốc, đặc điểm của cây sài đất: 

• Tên gọi: Ngoài cái tên “sài đất’ thì vị thuốc này còn được gọi với các tên khác như xoài đất, cúc nháp, ngổ núi, húng trám,... , tên khoa học của nó là wedelia chinensis (osbeck) merr, thuộc dòng họ Cúc (Asteraceae). 

• Phân bố: Cây mọc hoang, có thể dễ dàng tìm thấy ở nhiều nơi. Khuyến khích trồng ở nơi đất tốt hơi ẩm để cây sinh trưởng phát triển mạnh

• Đặc điểm thực vật: Thuộc dòng cây thân thảo, đứng thẳng hoặc bò lan trên khắp mặt đất. Thân cây màu xanh, có lông trắng, cao khoảng 40cm. Thân mọc đến đâu thì rễ cũng mọc đến đó. Các lá mọc đối xứng nhau, có răng xẻ mạnh, hai mặt đều có lông thô. Chúng hầu như không có cuống, có dáng bầu dục nhọn về phía đầu. Hoa sát đất có màu vàng tươi, mọc ở nách lá hoặc ngọn cành. Quả không có lông và bé. 

• Thu hoạch: Là giống cây nông nghiệp ra hoa vào mùa hạ và thu hoạch vào hè - thu là chủ yếu. Ở một số nơi, người dân sẽ ngắt để ăn giống như một rau sống hoặc phơi khô để dùng dần. Ở một số nơi khác, họ lại trồng để làm cảnh. 

Nguồn gốc, đặc điểm của cây sài đất (Ảnh: Internet) 

2. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sài đất 

2.1. Kỹ thuật trồng cây 

• Bước 1: Chọn thời điểm 

Cây sài đất có thể trồng được quanh năm. Tuy nhiên để cây sinh trưởng tốt, bà con nên trồng vào đầu mùa mưa nếu ở các tỉnh miền Nam và mùa thu, mùa xuân nếu ở các tỉnh miền Bắc. 

• Bước 2: Chọn đất 

Nên chọn đất thịt nhẹ hay đất cát pha, đất tơi xốp có nhiều dinh dưỡng… Đất nên có tầng mặt từ 15cm đến 25cm là tốt nhất. 

• Bước 3: Nhân giống 

Nhân giống bằng cách giâm cành là chủ yếu bởi tỷ lệ sinh trưởng thành công cao. Bà con cắt cành giâm từ cây mẹ khỏe mạnh, cành dài khoảng 10 - 15cm, có rễ thì tốt. Sau đó, đem cành hom tỉa hết lá vàng, tỉa bớt lá phần gốc rồi để vào nơi thoáng mát. Đợi khi cây héo nhẹ thì trồng trực tiếp vào đất. 

2.2. Kỹ thuật chăm sóc 

Tùy vào điều kiện môi trường mà bà con căn chỉnh số lần tưới nước cho cây. Nên tưới ít nhất 1 - 2 lần/ngày và duy trì độ ẩm cho đất từ 65 - 75%. Về phần bón phân thì sau 10 - 15 ngày trồng, bà con tiến hành bón phân nhử cho cây. Trong 1 tháng ít nhất phải bón phân 1 lần, mỗi lần bón nên chú ý tưới nước cho cây để giảm công chăm sóc. 

3. Sài đất có những công dụng gì? 

Trong Y học Cổ truyền, sài đất được coi là vị thuốc quý với nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe, có tác dụng chữa nhiều bệnh khác nhau. Cây có tính mát và có vị ngọt ngọt chua chua dễ ăn. Thành phần dinh dưỡng của cây có chứa dimethyl wedelolacton acid cùng muối vô cơ và một lượng lớn tinh dầu. Ngoài ra còn có cả saponin triterpen - tương tự như saponin trong nhân sâm. 

Sài đất có rất nhiều công dụng, có thể kể đến như thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, mát gan, tiêu đờm, trị cảm mạo, sốt, mụn nhọt, lở loét ở da… 

Công dụng của cây sài đất là gì? (Ảnh: Internet)

3. Các bài thuốc hay từ cây sài đất không thể bỏ lỡ 

Sài đất có thể dùng tươi hay đem phơi khô, nấu thành cao… để sử dụng. Với mỗi loại bệnh lại có cách kết hợp khác nhau để tạo nên bài thuốc chữa trị hiệu quả. Sau đây là một số bài thuốc chữa bệnh tiêu biểu từ cây sài đất: 

Bài thuốc chữa bệnh hay từ cây sài đất (Ảnh: Internet) 

3.1. Bài thuốc chữa mụn nhọt

Bạn lấy 30 gram sài đất cùng 12 gram thổ phục linh, 10 gram ké đầu ngựa, 10 gram kim ngân hoa cùng 12 gram bồ công anh đem rửa sạch tất cả. Sau đó, cho hết nguyên liệu trên vào sắc với nước, vừa dùng để uống, vừa dùng để tắm nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. 

3.2. Bài thuốc chữa sốt xuất huyết 

Chuẩn bị 30 gram sài đất tươi, 20 gram kim ngân hoa, lá trắc bá (đã sao đen) 20 gram và 20 gram củ sắn dây ( có thể dùng lá sắn dây), 16 gram hoa hòe (đã sao cháy) và 16 gram cam thảo đất. Đem tất cả nguyên liệu đi sắc với nước, ngày dùng một thang thuốc. Nếu sốt quá cao, khát nước nhiều thì thêm 20 gram củ tóc tiên (hay gọi là mạch môn) vào cùng. 

3.3. Bài thuốc trị viêm tuyến vú 

Sài đất là dược liệu không thể thiếu trong bài thuốc Đông y trị viêm tuyến vú. Bạn chuẩn bị 50 gram cây sài đất, bồ công anh, kim ngân hoa, thông thảo mỗi loại 20 gram cùng 16 gram cam thảo đất. Đem tất cả dược liệu trên sắc với nước, mỗi ngày uống một thang. 

3.4. Bài thuốc chữa viêm bàng quang 

Kết hợp 35 gram cây sài đất với các dược liệu sau đây: 20 gram bồ công anh, 16 gra cam thảo đất, 20 gram mã đề. Sau đó, sắc các dược liệu trên với khoảng 1 lít nước. Đun đến khi nào còn khoảng một phần ba nước trong nồi thì dừng. Lọc phần nước cặn, uống sau bữa trưa và bữa tối. 

Bài thuốc chữa viêm bàng quang từ vị thuốc quý - sài đất (Ảnh: Internet) 

3.5. Bài thuốc chữa viêm gan

Bà con chuẩn bị sài đất, thổ phục linh và kim ngân mỗi loại 20 gram cùng 12 gram thảo cam đất, đun lấy nước uống. Sắc lấy khoảng 200 gram nước cốt, chia làm 2 lần uống trong ngày, mỗi lần uống khoảng 100 gram nước. Thực hiện trong khoảng 1 tháng sẽ giúp cơ thể bạn thanh lọc, giảm bớt tình trạng viêm gan. 

3.6. Bài thuốc trị cảm cúm

Bạn chuẩn bị các nguyên liệu sau: sài đất, kinh giới, tía tô, cam thảo đất mỗi loại 10 gram cùng 30 gram kim ngân hoa, 3 gram lá sinh khương, 2 gram mạn kinh. Cho tất cả vị thuốc trên đun với 4 chén nước. Chú ý là đun với lửa nhỏ, đến khi nước còn một nửa thì tắt bếp, dùng hai lần trong ngày. Uống trong khoảng 3 ngày liên tục sẽ khỏi bệnh. Để nâng cao hiệu quả chữa bệnh cảm, bà con có thể dùng sài đất và tía tô, kinh giới cùng cúc tần để xông hơi giải cảm. 

Thông qua bài viết trên đây, bà con có thể thấy, sài đất vừa là vị thuốc quý, lại vừa dễ tìm, có nhiều công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, bà con cũng không nên quá phụ thuộc vào nó mà cần biết kết hợp sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả chữa bệnh tốt nhất. Hy vọng thông tin chia sẻ này sẽ là kiến thức hữu ích cho bà con!

>>> Xem thêm: Tìm hiểu nguồn gốc, đặc điểm của con bò vàng - giống bò vàng Việt Nam