Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi - Biểu hiện và nguyên nhân phát sinh

Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi là loại sâu xuất hiện nhiều ở các vùng trồng cam quýt và cây có múi ở nhiều nước trên thế giới. Loại sâu này chủ yếu gây hại trên nhóm cây Cam, Quýt, Chanh, Bưởi. tùy vào loài và giống sẽ có các mức độ gây hại khác nhau. 

1. Triệu chứng và mức độ của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi

Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi là loại sâu bệnh hại nguy hiểm và gây ảnh hưởng nhiều nhất đến sự phát triển của các loài cây có múi. 

• Sâu vẽ bùa gây hại bằng cách đục dưới biểu bì lá những đường dài và ngoằn ngoèo như các đường vẽ trên lá bùa và ăn lớp tế bào nhu mô lá mang diệp lục. Lớp biểu bì khi tách khỏi nhu mô lá thường trong, bóng dễ có thể nhầm lẫn với vệt chất nhầy của ốc sên trên bề mặt lá.

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi đục tới đâu sẽ bài tiết phân đến đấy, nên xuất hiện một vệt phân liên tục như đường chỉ nằm ở giữa vết ăn của sâu. Phân của sâu lúc đầu có màu xanh vàng về sau chuyển thành màu nâu sẫm. 

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi có thể ăn mặt trên, mặt dưới của lá và cả các bề mặt chồi non của cây. 

Sâu vẽ bùa gây hại trên chồi non cây có múi (Ảnh: sưu tầm)

• Sự phá hoại của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi làm cho lá cây co rúm, quăng queo làm ảnh hưởng đến sự quang hợp của cây trồng, làm cho các chồi non ngừng sinh trưởng.

• Nặng hơn, những vết thương do sâu vẽ bùa gây hại cây có múi đã tạo cơ hội cho nhiều loại nấm bệnh hại phát triển theo trong đó là bệnh loét do vi khuẩn Xanthomonas citri phát triển và gây hại nặng nề làm cho các chồi non của cây trồng bị hư hại và mất khả năng sinh trưởng.

• Các lá bị sâu vẽ bùa gây hại cây có múi nhăn nhúm và tạo điều kiện và nơi trú ẩn của nhiều loại côn trùng gây hại khác như châu chấu, rệp tua ngắn, nhện đỏ,... trú ẩn và gây hại ở mùa vụ tiếp theo.

Sâu vẽ bùa gây hại làm lá cây bị nhăn nhúm và giảm quang hợp (Ảnh: sưu tầm)

• Do các tính chất gây hại trên, nên sự phá hoại của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi gây hại nhiều đối với đợt ra lộc non vào mùa xuân và các chồi ghép trong vườn ươm. Đối với cây gốc ghép, sâu vẽ bùa gây hại cây có múi làm cho cây cằn cỗi, tỉ lệ cây không đạt tiêu chuẩn cao làm ảnh hưởng nhiều đến thu nhập và kinh tế.

2. Hình thái và quá trình sinh trưởng của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi có tên khoa học là Phyllocnistis citrella, là một loài ngài bướm thuộc họ côn trùng cánh vảy, được phát hiện năm 1993, và phân bố rộng khắp những nước trên thế giới. 

• Pha trưởng thành của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi là một loại ngài nhỏ, có thân dài khoảng 2mm, sải cánh rộng 5mm. Toàn thân ngài có màu vàng nhạt, phớt ánh trắng bạc. Cánh trước hình lá liễu, phần gốc có màu xám nhạt, phần còn lại có màu bạc trắng hơi vàng. Từ gốc cánh có 2 vân dọc màu đen kéo dài đến giữ cánh. Khoảng ⅓ về phía mút cánh có 1 vân xiên tựa hình chữ Y. Đỉnh mút cánh có một chấm màu đen lớn, phía đầu mút cánh, lông mép cánh khá dài, màu đen ở mút lông, tạo nên 2 vạch vân xiên. cánh sau hẹp dài tựa hình kim, màu xám đen, lông méo cánh rất dài, màu xám nhạt.

Con ngài Phyllocnistis citrella trưởng thành (Ảnh: sưu tầm)

• Trứng của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi có hình bầu dục, dẹp, rất nhỏ, kích thước khoảng 0.29 - 0.35mm. Trứng mới đẻ trong suốt, đến khi gần nở chuyển thành màu trắng đục.

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi mới nở dài khoảng 0.5mm, màu xanh nhạt, gần như trong suốt. Sâu phát triển có thể dài đến 4mm, có màu vàng xanh, trong hơi mờ. Thân sâu có 13 đốt, dẹt, hai đầu thon, nhỏ, chân ngực và bụng thoái hóa. Đầu của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi nhỏ, nhọn, kiểu miệng gặm nhai trước. Mút sau cơ thể kéo dài từ đuôi, chia làm hai nhánh. ở giai đoạn chuẩn bị hình thành nhộng, mình sâu chuyển sang dạng hình ống có màu trắng vàng đục.

Sâu vẽ bùa gây hại trên cây có múi (Ảnh: sưu tầm)

• Giai đoạn nhộng của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi dài khoảng 2.1mm, hai đầu thon nhỏ, ban đầu có màu vàng nhạt, về sau chuyển sang màu nâu vàng, cạnh bên mỗi đốt thâm có một u lồi, trên đó có 1 sợi lông. 

3. Tập tính sinh sống và gây hại của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi

• Ban ngày, ngài ẩn nấp kín trong các tán cây, trời sẩm tối ngài bay ra ngoài hoạt động và đẻ trứng, khoảng thời gian ngài trưởng thành của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi hoạt động mạnh nhất là khoảng từ sau 6 giờ chiều đến 9 giờ tối và động yếu trong môi trường có ánh sáng. Ngài đẻ trứng trên cả hai mặt lá, phần lớn là tập trung ở 2 bên gân lá chính.

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi nở ra đục nay dưới biểu bì của lá, đường đục kéo dài và lớn dần theo tuổi của sâu. Sâu ăn trên cả 2 bề mặt của lá tạo thành những vệt ngoằn ngoèo, không bao giờ cắt ngang nhau, hoặc tập trung vào những đường đục của những con sâu khác nhau trên cùng 1 lá.

Các đường ăn trên lá của sâu vẽ bùa sẽ không trùng lên nhau (Ảnh: sưu tầm)

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi non chỉ có thể sống được trong điều kiện độ ẩm không khí bão hòa, nếu gặp tình trạng mưa to, gió lớn các đường đục sẽ bị rách và sâu non sẽ chết trong thời gian ngắn.

• Khi sâu trưởng thành sẽ đục dần về phía mép lá, nhà tơ và dệt kén và gấp phiên lá lại để che kín tổ kén. Tổ kén của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi có màu gỉ sắt, sau khi vũ hóa, vỏ nhộng thường nhô một phần ra ngoài tổ kén. 

• Cho đến hiện tại, các nghiên cứu về các giai đoạn phát triển của sâu vẽ bùa gây hại cây có múi vẫn chưa đầy đủ. Tuy nhiên, sâu vẽ bùa có thể gây hại quanh năm, đặc biệt là trong thời gian giao mùa giữ mùa khô và mùa mưa. 

• Sâu vẽ bùa gây hại cây có múi thường có vòng đời dao động từ 22 - 26 ngày. Nhiệt độ và độ ẩm thích hợp để sâu sinh trưởng và gây hại là khoảng từ 23 - 29^oC và 85 - 90%. Sự sinh trưởng và phát triển của sâu non ảnh hưởng rất nhiều bởi nhiệt độ và độ ẩm không khí. 

• Ở điều kiện nhiệt độ nóng tỷ lệ sâu vẽ bùa gây hại cây có múi non chết lên đến 50%. và mùa đông nhiệt độ hạ xuống thấp làm tỉ lệ chết của nhộng lên đến 18 - 21% và tỉ lệ sâu non chết rất cao lên đến 63%

Nếu có thắc mắc hoặc muốn tư vấn vui lòng liên hệ: Hotline 02871069698 hoặc Fanpage Bác sĩ Nông nghiệp.

>>> Xem thêm: Rệp sáp gây hại cây trồng 

- Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -