Tìm hiểu các loại bệnh trên lúa ở từng giai đoạn khác nhau

Có rất nhiều loại bệnh trên lúa như đạo ôn, đốm lá, thán thư, sương mai, vàng lá, rỉ sét, phấn trắng, rệp cánh dài, rệp sáp, bọ trĩ, rầy nâu, rầy nâu đục thân, và bệnh chết đứng. Hôm nay hãy cùng bác sĩ nông nghiệp tìm hiểu về các loại bệnh trên lúa ở từng giai đoạn khác nhau của cây nhé.  

1. Bệnh trên lúa ở giai đoạn mầm 

Hai bệnh phổ biến trên cây lúa ở giai đoạn mầm có thể kể đến đó chính là bệnh thối hạt (seed rot) và bệnh thán thư (damping-off).

• Bệnh thối hạt:

Đây là một bệnh gây hủy hoại hạt giống lúa trước khi chúng nảy mầm. Bệnh thường do nấm gây ra và phổ biến trong điều kiện đất ẩm ướt. Các hạt giống bị mục và phân hủy, không nảy mầm hoặc nảy mầm yếu. Hạt có màu sắc khác thường và có mùi hôi. Để phòng ngừa bệnh thối hạt, cần sử dụng hạt giống khỏe mạnh và được xử lý bằng các biện pháp khử trùng trước khi gieo.

Thối hạt là một loại bệnh trên lúa phổ biến (Nguồn ảnh: Internet)

• Bệnh thán thư: 

Đây là một bệnh trên lúa gây hủy hoại cây non lúa sau khi chúng nảy mầm. Bệnh thường do nhiều loại nấm gây ra và phổ biến trong điều kiện đất ẩm ướt và thiếu thông gió. Các cây non có thể gãy đổ hoặc bị thối rễ. Mục rễ có màu nâu đen và có mùi hôi. Để phòng ngừa bệnh thán thư, cần đảm bảo hạt giống và môi trường gieo trồng sạch sẽ. Đồng thời, hạn chế việc tưới nước quá mức và tăng thông gió để giảm độ ẩm trong môi trường.

Bệnh thán thư hại cây non khi chúng nảy mầm (Nguồn ảnh: Internet)

2. Bệnh trên lúa ở giai đoạn cây non 

Khi cây lúa phát triển đến giai đoạn cây non cũng sẽ xuất hiện một vài bệnh trên lúa khác có thể kể đến như: 

• Bệnh đốm nâu (Brown spot)

Đây là một bệnh trên lúa phổ biến, gây ra các đốm màu nâu trên lá. Các đốm có thể có viền vòng tròn và kích thước khác nhau. Đối với cây non, các lá bị nhiễm bệnh thường bị chết và khô đi. Để kiểm soát bệnh đốm nâu, cần tiến hành quản lý hợp lý của đất, làm sạch vụn cây và kiểm soát sâu bệnh.

Loại bênh trên lúa này gây ra những đốm màu nâu (Nguồn ảnh: Internet)

• Bệnh đạo ôn (Blast)

Bệnh đạo ôn là một bệnh trên lúa khá nghiêm trọng và có thể gây thiệt hại lớn. Bệnh đạo ôn tấn công các bông lúa và gây ra các vết màu nâu đen, phồng lên và nứt ra. Đối với cây non, các bông lúa non có thể bị tổn thương và không phát triển đầy đủ. Để kiểm soát bệnh đạo ôn, cần sử dụng các biện pháp quản lý hệ thống, như chọn giống chống bệnh, quản lý lượng phân bón và cung cấp đủ nước cho cây.

 Bệnh đạo ôn tấn công các bông lúa (Nguồn ảnh: Internet) 

• Bệnh đạo tràng (Sheath blight)

Một loại bệnh trên lúa khác trong giai đoạn này đó là bệnh đạo tràng, một loại bệnh nhiễm trùng lúa do nấm gây ra. Bệnh tấn công lớp vỏ chân lá và gây ra các vết màu nâu dọc trên chân lá. Các chân lá bị mục và có thể gãy đổ. Đối với cây non, bệnh đạo tràng có thể gây ra sự suy yếu và tốc độ tăng trưởng chậm. Để kiểm soát bệnh đạo tràng, cần thực hiện quản lý hệ thống, bao gồm giảm bớt mật độ cây, quản lý cung cấp nước và kiểm soát cánh đạo.

Một loại bệnh trên lúa khá nghiêm trọng đó chính là bệnh đạo tràng (Nguồn ảnh: Internet)

3. Giai đoạn khi cây lúa trưởng thành sẽ có những loại bệnh gì? 

Ngoài những loại bệnh trên lúa ở hai giai đoạn trên, giai đoạn trưởng thành cũng là giai đoạn cây lúa xuất hiện rất nhiều loại bệnh khác nhau: 

• Bệnh rỉ sắt (Iron deficiency)

Theo tin nông nghiệp, bệnh rỉ sắt là một bệnh thường gặp nhất trong cây lúa do thiếu hụt chất sắt. Các triệu chứng của bệnh bao gồm màu lá vàng, các đốm trắng hoặc nâu trên lá, và sự suy nhược của cây. Để điều trị bệnh rỉ sắt, cần bổ sung chất sắt cho cây lúa bằng cách sử dụng phân bón hoặc các phương pháp xử lý khác nhau.

Bệnh xuất hiện khi cây lúa thiếu chất sắt (Nguồn ảnh: Internet) 

• Bệnh sâu cuốn lá (Leaf folder)

Bệnh sâu cuốn lá là một bệnh gây tổn hại trên lúa do sâu cuốn lá (Marasmia exigua) gây ra. Sâu cuốn lá cuộn lá lúa lại và ăn mô lamina, gây thiệt hại cho lá và giảm khả năng quang hợp của cây. Để kiểm soát bệnh sâu cuốn lá, có thể sử dụng các biện pháp như phun thuốc trừ sâu, kiểm soát sinh học, hoặc sử dụng thuốc trừ sâu tự nhiên.

Bệnh sâu cuốn lá làm giảm khả năng quang hợp của cây (Nguồn ảnh: Internet) 

• Bệnh phấn trắng (Rice blast)

Bệnh phấn trắng là một trong những bệnh nhiễm trùng lúa quan trọng nhất, gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi suất và chất lượng hạt. Nấm Pyricularia oryzae gây ra bệnh này. Các triệu chứng bao gồm các vết sậm màu trên lá, cánh hoa và hạt. Các vết có thể phát triển thành vết sẹo trắng.

 Bệnh phấn trắng do nấm Pyricularia oryzae gây ra (Nguồn ảnh: Internet) 

• Bệnh đạo cụm (Panicle blight)

Bệnh đạo cụm là một bệnh trên lúa nhiễm trùng lúa do nấm gây ra, thường là Phomopsis oryzae. Bệnh này tấn công các cụm hoa (đạo cụm) của cây lúa, gây ra các vết thối và phần trên của cây lúa có thể bị suy nhược. Các cụm hoa bị nhiễm bệnh có thể bị phủ một lớp phấn trắng hoặc nâu.

• Bệnh vi rút vàng lúa (Rice tungro virus)

Bệnh này được gây ra bởi một hệ thống vi rút gồm virus tungro lúa (Rice tungro virus, RTV) và vi rút từ xanh (Rice tungro spherical virus, RTSV). Cây lúa bị nhiễm vi rút vàng lúa sẽ có những triệu chứng như lá màu vàng, gân lá biến đổi và cây lúa suy nhược. Bệnh này có thể gây giảm đáng kể sản lượng lúa.

4. Giai đoạn đậu trái của cây lúa 

• Bệnh khô chân lá (Bacterial leaf blight)

Bệnh khô chân lá là một bệnh do vi khuẩn Xanthomonas oryzae pv. oryzae gây ra. Các triệu chứng bao gồm các vết thối, nâu đen, thẳng dọc trên lá và có thể lan rộng và gây chết lá. Bệnh này có thể tấn công cả lá và cụm hoa.

Bệnh khô chân lá tấn công cả lá và cụm hoa (Nguồn ảnh: Internet) 

• Bệnh khô đầu (Bacterial panicle blight)

Bệnh khô đầu là một bệnh nhiễm trùng lúa do vi khuẩn Burkholderia glumae gây ra. Bệnh này tấn công các đầu lúa và gây ra các vết thối, nâu đen trên các đầu lúa. Cụm hoa bị tổn thương có thể khô và rụng trước khi thu hoạch.

 Bệnh khô đầu tấn công các đầu lúa và gây ra các vết thối (Nguồn ảnh: Internet) 

Để kiểm soát các bệnh trên lúa ở từng giai đoạn, bà con cần thực hiện quản lý hệ thống bao gồm sử dụng giống chống bệnh, kiểm soát cân bằng độ ẩm, quản lý lượng phân bón, sử dụng thuốc trừ sâu nếu cần thiết và thực hiện các biện pháp kiểm soát sinh học. Điều quan trọng là theo dõi định kỳ để phát hiện sớm các triệu chứng bệnh và áp dụng biện pháp kiểm soát phù hợp.

>>> Xem thêm: 2 loại nấm bệnh trên cây hồ tiêu thường gặp và cách điều trị hiệu quả