Tuyến trùng gây hại trên cà phê

Tuyến trùng là loài gây hại phổ biến ở nhiều nước trồng cà phê trên thế giới. Đây là loại bệnh gây hại nặng trên vườn canh tác cà phê và chưa có biện pháp phòng trị dứt điểm. Ở nhiều nước Châu Á tuyến trùng có thể gây hại và phá hủy trên 95% diện tích trồng cà phê arabica (cà phê chè). Vì vậy hãy cùng Bác Sĩ Nông nghiệp tìm hiểu về tuyến trùng gây hại trên cà phê để nắm rõ các thông tin và biểu hiện của bệnh trước khi tuyến trùng gây hại nặng.

1. Triệu chứng và nhận dạng tuyến trùng gây hại trên cà phê

• Phần rễ bị tuyến trùng gây hại bị vàng, sau đó chuyển sang màu nâu, rễ bị sưng bị thối dần.
• Lá bị biến thành màu vàng, cây còi cọc, chậm phát triển, đoạn thân bị ức chế sinh trưởng mạnh. Nếu gây hại nặng có thể dẫn tới chết cây.
• Tuyến trùng gây hại trên cà phê có thể di chuyển từ các mô rễ bệnh sang các mô thân và rễ khỏe để tiếp tục gây hại, tuyến trùng có thể phá hủy hệ rễ của cây cà phê một cách nhanh chóng. Để nhận biết tuyến trùng gây hại trên vườn trồng cây cà phê là 
• Năng suất thất thu tùy thuộc vào số cây và tỉ lệ tuyến trùng gây hại trên cà phê.

Nốt sưng rễ do tuyến trùng gây ra trên cây cà phê (Ảnh: sưu tầm)

2. Đặc điểm nguyên nhân và cách phát triển của tuyến trùng gây hại trên cà phê

• Tuyến trùng gây hại trên cà phê thường là loài tuyến trùngPratylenchus coffeae, Meloidogyne spp. và chúng có thể sống ký sinh trên nhiều loại cây trồng khác nhau. 
• Tuyến trùngPratylenchus coffeae không gây ra các nốt u sưng trên rễ cây cà phê, chi Meloidogyne spp. gây ra các nốt u sưng trên rễ.
• Tuyến trùng có hình dạng giống như giun nhưng không nhìn thấy được bằng mắt thường. Chu kỳ sinh trưởng và phát triển từ 45 - 55 ngày. Tuyến trùng gây hại trên cà phê ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của chúng.

Hình ảnh tuyến trùng gây hại trên cà phê dưới kính hiển vi (Ảnh: sưu tầm)

• Tuyến trùng gây hại trên cà phê chủ yếu là ở cây cà phê chè (arabica) và cà phê vối (robusta). Trong đó cà phê chè (arabica) là bi tuyến trùng gây hại nặng nhất. Không chỉ gây hại bằng cách chích hút các chất dinh dưỡng trong tế bào mà tuyến trùng còn là tác nhân khiến cho nấm bệnh xâm nhập và gây hại nặng nề trên cây cà phê.
• Các giai đoạn phát triển của tuyến trùng, phân hóa giới tính đều được tiến hành trong u sưng bên trong rễ cây. Trong mỗi nốt u sưng có từ 1 -10 tuyến trùng cái có dạng hình quả lê. Sau khi trứng của tuyến trùng nở bên trong u sưng, thì bắt đầu giải phóng ra ngoài môi trường và tiếp tục nhâm nhập vào các rễ cây khác để tiếp tục gây hại.
• Tuyến trùng là loài sinh sản lưỡng tính, giới tính của tuyến trùng tùy thuộc vào điều kiện môi trường bên trong ký chủ thuận lợi hay khó khăn.
• Mỗi tuyến trùng cái có thể đẻ từ 350 - 3000 trứng trong đất hoặc trong rễ cây, trung bình có thể nở thành 200 - 600 tuyến trùng non. Trứng và tuyến trùng non có thể tồn tại nhiều năm trong đất nếu không gặp được các điều kiện và ký chủ phù hợp. 

3. Điều kiện để tuyến trùng gây hại trên cà phê 

• Tuyến trùng gây hại trên cà phê trồng liên tục nhiều năm, do việc sử dụng các loại phân chuồng tươi chưa qua xử lý có thể thu hút tuyến trùng đến để gây hại.
• Mật độ tuyến trùng tập trung nhiều ở độ sâu từ 6 - 15 cm, ẩm độ thích hợp để tuyến trùng sinh trưởng và phát triển là 60%, nhiệt độ môi trường đất khoảng 25^oC là rất thích hợp để tuyến trùng phát triển và gây hại trên cây cà phê.
• Bệnh gây hại trên tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây cà phê từ giai đoạn vườn ươm, giai đoạn kiến thiết cơ bản, giai đoạn kinh doanh. Các vườn cà phê lạm dụng các loại phân bón hóa học và hưu cơ sẽ gây mất cân bằng dinh dưỡng, sẽ tạo điều kiện cho tuyến trùng gây hại trên cây cà phê. Ngoài ra tuyến trùng còn có thể lây lang từ vườn này sang vườn khác qua nguồn nước và dụng cụ cày xới.

- Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -