Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc giảm do gặp "khó khăn" thông quan

Chi phí vận chuyển nông sản tăng gấp đôi

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), cho biết, theo thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, 8 tháng đầu năm xuất khẩu rau quả sơ bộ đạt gần 2,5 tỷ USD, tăng 10,7% so với cùng kỳ 2020. Trong đó, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đạt hơn 1,3 tỷ USD, chiếm 58,02% thị phần (số liệu tháng 7/2021).

“Theo dõi kim ngạch xuất khẩu hàng tháng trong 7 tháng đầu năm 2021, xu hướng giảm sút xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, từ tháng 5/2021, kim ngạch đã liên tục giảm, trung bình mỗi tháng giảm 15%”, Tổng Thư ký Vinafruit phân tích.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, nguyên nhân là do tác động nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-9, buộc chúng ta phải áp dụng các biện pháp phòng chống mạnh mẽ nhất, làm cho việc sản xuất, lưu thông hàng hóa bị khó khăn, đứt gãy chuỗi cung ứng hàng hóa xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Ngoài ra, tại các cửa khẩu đường bộ, từ tháng 5/2021, 8 mặt hàng rau quả Việt Nam xuất khẩu chính ngạch, trước đây chưa được ký Nghị định thư chính thức về kiểm dịch thực vật với Trung Quốc, nên Trung Quốc đã áp dụng thực hiện việc kiểm dịch thực vật rau quả nghiêm ngặt hơn trước (gần như 100% lô hàng) bên cửa khẩu của Trung Quốc. Động thái này làm cho việc giao hàng bị kéo dài, chậm trễ, xe tải ứ đọng tại các cửa khẩu biên giới lâu.

Lấy ví dụ cụ thể, ông Đặng Phúc Nguyên cho biết, như trước đây 1 xe lạnh chở thanh long từ biên giới Việt Nam vào địa phận tỉnh Quảng Tây chỉ mất 2-3 ngày, nay kéo dài hơn 1 tuần làm chí phí vận chuyển tăng cao gấp đôi (từ 50 triệu/xe tăng lên hơn 100 triệu), dẫn đến thiếu xe để quay đầu chở hàng, làm tăng thêm giá thành hàng hóa, khó cạnh tranh với hàng nội địa Trung Quốc và của các nước khác.

Tổng Thư ký Vinafruit nhấn mạnh: Điều đáng lo ngại là giữa tháng 7/2021, Trung Quốc đã tạm ngừng nhập khẩu thanh long tại các cửa khẩu Hà Khẩu và Thiên Bảo thuộc tỉnh Vân Nam góp phần làm thanh long trong nước rớt giá mạnh.

Mặc dù các Bộ, ngành và các địa phương đã tích cực làm việc với phía Trung Quốc nhưng những sự việc như vậy vẫn tiếp tục xảy ra đã gây thiệt hại không nhỏ cho kinh tế Việt Nam nói chung và cho các doanh nghiệp nói riêng.

Tuy nhiên, rau quả (thanh long…) xuất khẩu bằng đường biển đi Trung Quốc thì không gặp những vấn đề khó khăn như vậy tại các cảng đến của Trung Quốc. Hàng container chỉ gặp khó do thiếu container lạnh, giá cước cao và kiểm dịch thực vật ở cảng Việt Nam (như cảng TP. Hồ Chí Minh) lại khó hơn.

Cạnh tranh với rau quả từ Thái Lan, Campuchia và Lào

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, cũng như thanh long, các mặt hàng khác như chuối, xoài, nhãn… hiện nay gặp khó khi xuất khẩu Trung Quốc, còn do đụng thời vụ với hàng nội địa Trung Quốc với sản lượng càng ngày càng tăng do nông dân Trung Quốc gia tăng diện tích trồng rất nhanh (nhất là thanh long ruột đỏ, nhãn), dẫn đến giá bán ra giảm.

Hiện xuất khẩu thanh long ruột đỏ sang Trung Quốc rất yếu do Trung Quốc trồng rất nhiều loại này và chất lượng ngày càng ngon hơn.

Bên cạnh đó, nhiều công ty tại Trung Quốc đầu tư trồng sản phẩm cùng loại nhiều tại Thái Lan, Campuchia, Lào… với chất lượng và mẫu mã đẹp, nên họ ưu tiên đem sản lượng đã đầu tư về Trung Quốc tiêu thụ, tạo sự cạnh tranh với hàng Việt Nam.

Chính vì vậy, các thương gia Trung Quốc không có hoặc lãi ít khi nhập và bán hàng từ Việt Nam (nhất là giá cước xe vận chuyển tăng cao như hiện nay, thời gian thông quan hàng lâu, phẩm chất bị giảm sút…).