Cây chuối hột: Nguồn gốc, đặc điểm hình dáng, sinh trưởng và công dụng

Chuối hột là loài cây quen thuộc trong đời sống của người Việt. Từ xưa, loại quả này đã được phơi khô để ngâm rượu, làm thuốc. Chuối hột phơi khô trở thành nguyên liệu của nhiều bài thuốc Đông Y trị sỏi thận, táo bón, chữa dạ dày,...  Trong chuối hột có nhiều khoáng chất như kali 4, canxi, axit béo, protein cùng chất diệp lục,... tốt cho sức khỏe con người. Vậy chuối hột khác gì so với những giống chuối ăn quả thông thường như chuối già, chuối sứ. Để hiểu hơn về cây chuối hột, mời bà con cùng Kênh nông nghiệp tổng hợp tham khảo thông tin trong bài viết sau nhé!

1. Nguồn gốc của cây chuối hột

Cây chuối hột, hay còn được gọi là chuối chát, là một giống chuối bản địa của vùng Đông Nam Á. Chuối hột có tên khoa học là Musa balbisiana Colla, được mô tả lần đầu tiên bởi nhà thực vật vật học người Ý Luigi Aloysius Colla và năm 1820.

Cây chuối hột có nguồn gốc từ cây hoang dại. Loài cây này phân bố tự nhiên ở nhiều vùng của Việt Nam, Lào, Malaysia. Ở nước ta, từ lâu, cây đã được trồng ở các tỉnh từ miền núi, trung du Bắc Bộ, Tây Nguyên đến đồng bằng… để làm thuốc, lấy lá gói bánh. Chuối hột được xem là loại thuốc quý trong Đông Y. 

Cây chuối hột là một giống chuối bản địa của vùng Đông Nam Á (Nguồn: Internet)

2. Đặc điểm của cây chuối hột

2.1 Đặc điểm hình thái 

Cây chuối hột là loài cây thảo lớn. Thân cây mọc thẳng, xốp, được tạo thành bởi các bẹ lá to ốp vào nhau, có màu xanh. Cây chuối hột thường có chiều cao dao động từ 2 - 4m. Chuối hột có thân rễ th­ường được gọi là củ chuối. 

Lá của cây chuối hột mọc tụ tập ở phần ngọn, phiến lá dài, mặt sau thường có tia. Lá có phần cuống màu xanh, hình máng, mập mạp, gân nằm giữa lồi lên ở mặt dư­ới, các gân phụ song song sít nhau.

Cụm hoa của cây chuối hột mọc ra từ giữa thân của cây tạo thành bông dài được bao bọc bởi nhiều lá bắc màu đỏ thẫm. Trong mỗi lá bắc có các hoa xếp đều thành hai hàng. Khi quả chín, lá bắc rụng dần đi, để lại các nải chuối. 

Quả của cây chuối hột là quả mọng to, có 5 cạnh. Thịt quả nạc, bên trong có các hạt màu đen có kích thước 4 -5mm.

Mỗi buồng chuối hột thường có ít hơn 10 nải.

2.2. Đặc điểm sinh trưởng 

Cây chuối hột là loài thực vật dễ sống, có thể trồng được ở nhiều nơi như dưới bóng các loại cây ăn quả khác, cạnh bờ ao, góc vườn,... Đây là loại cây ưa ẩm, chịu được bóng. Cây có sức sống khỏe. Mỗi năm, từ gốc cây mẹ, có thể mọc ra 1 - 3 cây chồi.

Ở nước ta, cây chuối hột rừng phân bố chủ yếu ở các vùng cao, các tỉnh thành miền núi như vùng Bắc Trung Bộ, vùng núi Tây bắc, vùng núi miền Trung, Tây Nguyên,… Cây chuối hột sinh trưởng, phát triển rất tốt ở địa hình nhiều sỏi đá. Cây dễ dàng hấp thụ các chất dinh dưỡng từ tự nhiên để phát triển mà không phải tốn nhiều công chăm bón.

Quả chuối hột thường được phơi khô để dùng làm thuốc, ngâm rượu (Nguồn: Internet)

3. Phân loại cây chuối hột

Hiện nay, cây chuối hột thường được người dân phân làm 2 loại là cây chuối hột rừng và chuối hột trồng.

• Chuối hột rừng: Quả chuối hột rừng thường nhỏ hơn so với chuối hột trồng. Quả chuối hột rừng khi chín có kích thước chỉ to hơn ngón tay cái của người trưởng thành một chút. Vỏ chuối hột rừng mỏng, thịt ít có nhiều hột. Chuối chín có hương rất thơm, ăn có vị chát và sượng.  

• Chuối hột trồng: Quả chuối hột trồng lớn hơn chuối rừng, thường to bằng quả chuối sứ.  Kích thước quả chuối hột trồng còn tùy thuộc vào chất lượng giống và cách chăm sóc. Chuối hột trồng có vỏ dày, nhiều thịt và ít hột hơn chuối rừng.  Chuối chín, thịt ăn có vị ngọt. Chuối có mùi thơm nhưng không thơm bằng chuối rừng. 

Ngoài cách phân loại trên, cây chuối hột còn được phân loại theo các tiêu chí sau:

Dựa vào kích thước quả, cây chuối hột được chia làm 2 loại là chuối quả to và chuối quả nhỏ. Trong đó, loại trái nhỏ thường được ưa chuộng hơn bởi quả càng nhỏ thì phần nhựa, cũng như hàm lượng dinh dưỡng càng nhiều rất thích hợp để ngâm rượu, làm thuốc.  

Cây chuối hột sống trên những vùng đất khác nhau sẽ mang những đặc điểm, hương vị khác nhau. Căn cứ vào vùng trồng chuối, người ta phân chuối hột thành các loại: 

• Chuối hột vùng Tây Bắc: Quả chuối hột trồng ở Tây Bắc có đường kính thường lớn hơn, ít hột hơn so với loại chuối trồng ở Tây Nguyên. Chuối sau khi phơi khô, phần thịt sẽ có màu đỏ. 

• Chuối hột vùng Tây Nguyên: Chuối hột vùng này quả thường nhỏ, ít thịt, nhiều hạt và có hương thơm đậm. Chuối sau khi phơi khô, phần thịt thường chuyển sang đen.

Hiện nay, ngoài mọc tự nhiên, chuối hột được trồng ở nhiều nơi để lấy nguyên liệu làm món ăn, ngâm rượu, làm thuốc,... Một số bài thuốc dân gian từ quả chuối hột có tác dụng điều trị bệnh dạ dày, táo bón,... rất hiệu quả. 

 >>> Xem thêm: Nhu cầu dinh dưỡng và cách bón phân cho giống chuối lùn