Cây trúc quân tử: đặc điểm, ý nghĩa của cây trong phong thủy và văn hóa phương Đông

Trong các loại cây cảnh trang trí sân vườn, trúc quân tử được người Việt Nam ưa chuộng hơn cả bởi hình dáng đẹp cùng ý nghĩa của nó. Cây trúc quân tử thường được người ta trồng như một tấm “bình phong”mỏng trước nhà, vừa tạo cảm giác che chắn, vừa mang yếu tố thẩm mỹ, vừa tạo không gian xanh mát cho ngôi nhà. Trong văn hóa Phương Đông, loài cây này còn mang ý nghĩa tượng trưng cho tính cách của người quân tử giống như tên gọi của cây.

1. Nguồn gốc, đặc điểm của cây trúc quân tử

Cây trúc quân tử là loài cây quen thuộc trong văn hóa phương đông, nó nằm trong bộ tứ bình, bao gồm: tùng, cúc, trúc, mai. Trong đó, từ trúc chính là để chỉ cây trúc quân tử. Cây trúc quân tử còn được dân gian ta gọi với các tên thân thuộc là tre hàng rào. Cây thuộc họ trúc đào, có tên khoa học là Bambusa multiplex. Cây trúc quân tử có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nepal và một số nước khu vực Đông Á. Cây được du nhập vào Việt Nam khá sớm và nhanh chóng trở thành loại cây vô cùng được ưa chuộng ở nước ta. 

Trúc quân tử là loài cây thuộc họ tre trúc. Cây có thân mảnh, thân có đốt, mọc thẳng. Thân cây có chiều cao có thể lên đến 5m. Chiều cao của cây chủ yếu phụ thuộc vào môi trường cây sống. Cây trúc quân tử được trồng làm cảnh trong nhà thường có chiều cao dưới 2m. Cây trồng ngoài tự nhiên, chiều cao của cây có thể lên đến 4 - 5m. 

Cây trúc quân tử thường được dùng để trang trí (Ảnh: Sưu tầm)

Trúc quân tử là loài cây có sức sống dẻo dai. Cây có thể sinh trưởng, phát triển tốt trong môi trường khắc nghiệt. Cây có rễ dài, cắm sâu vào đất. Thân cây dạng ống tròn giống tre nhưng nhỏ hơn, thân cây có màu vàng tươi. Cây thường mọc thẳng lên cao, ít cành nhánh, nhánh mềm, thường cong xuống. Lá cây trúc quân tử khá dài, không có cuốn, đầu lá nhọn, lá có nhiều gân. Cây trúc quân tử ra hoa mỗi năm 1 lần vào cuối tháng 7. Hoa trúc quân tử mọc theo cụm, một cụm có cả hoa đực và hoa cái. 

Cây trúc quân tử thường mọc theo bụi. Đây là loài cây ưa sáng nhưng sống được trong môi trường bóng râm. Tuổi thọ trung bình của cây từ 3 - 5 năm. Nếu được sống trong môi trường thuận lợi, chăm sóc tốt, cây có thể sống đến 6 - 7 năm.

2. Ý nghĩa cây Trúc Quốc tử trong văn hóa Phương Đông và trong phong thủy

Từ xưa, cây trúc quân tử đã đóng một vai trò quan trọng trong văn hóa, nghệ thuật phương Đông. Cây mang biểu tượng của cái đẹp, đại diện cho tính cách của người quân tử. Chính vì vậy mà nó nằm trong bộ tứ “Tùng, cúc, trúc, mai”, theo quy chuẩn cái đẹp của nho gia. Trúc quân tử đại diện cho mùa hè. Loại cây này có sức sống mãnh liệt, khả năng chịu hạn cao. Cũng như người quân tử rèn mình trong nghịch cảnh. Thân trúc mọc thẳng ngay từ lúc cây còn nhỏ, dù cao vẫn không cong rợp xuống. Dân gian thường có câu “Trúc dẫu đốt, tiết ngay vẫn thẳng".chính là nói đến bản tính ngay thẳng, chính trực của người quân tử. Vẻ ngoài của trúc quân tử toát lên vẻ đẹp mềm mại, yểu điệu. Điều này thể hiện: sự uyên thâm, suy nghĩ linh hoạt, ứng phó mềm mỏng, cùng  chí vững vàng trước giông bão, khó khăn của người quân tử.

Trong văn hóa phương Đông, trúc quân tử đại diện cho tính cách của người quân tử (Ảnh: Sưu tầm)

Trong phong thủy, trúc quân tử là loại cây mang biểu tượng của sự may mắn. Cây có màu vàng thể hiện sự thịnh vượng, giàu sang, làm ăn phát đạt. Chính vì vậy, loài cây này được nhiều người tặng cho gia chủ nhân dịp tân gia với lời chúc may mắn, mang đến nhiều điềm lành. Ngoài ra, người ta còn dùng trúc quân tử để tặng cho các sĩ tử nhân dịp đi thi với hàm ý chúc phúc may mắn, chống lại tiểu nhân, gian lận, sự ganh tị trong kì thi. 

3. Công dụng của cây trúc quân tử

Trong trang trí nội thất, cây Trúc Quân Tử được sử dụng nhiều trong trang trí cảnh quan, sử dụng là cây nội thất trong nhà, công trình. Cây thường được người ta trồng làm hàng rào, phần che chắn trước nhà, trong khuôn viên nhằm tăng tính thẩm mỹ, vẻ đẹp cho nhà ở, khách sạn, quán cà phê,... Ngoài tô điểm cho khu vườn, nhà ở, trúc quân tử còn tạo không gian xanh mát, có tác dụng che đi những mảng tường xấu xí. 

Ngoài vẻ đẹp thẩm mỹ, loài cây này còn có tác dụng thanh lọc không khí, khả năng thanh lọc không khí, loại bỏ bụi bẩn, khí độc, giúp không gian sống trở nên trong lành, mát mẻ. Khi cây già, thân cây còn được tận dụng để làm đồ thủ công mỹ nghệ, vật trang trí trong nhà,...

Trúc quân tử là loài cây cảnh được chuộng trồng nhiều để trang trí nhà cửa, tạo mảng xanh, bóng mát cho nhà ở, sân vườn. Ngoài hình dáng đẹp, mảnh mai, thanh nhã, cây còn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp cùng nhiều công dụng có ích cho đời sống. 

 - Thông tin tham khảo được Bác sĩ nông nghiệp tổng hợp -