Xây dựng mô hình trồng quế hữu cơ bền vững

Quế là cây trồng đa dụng và đáp ứng được nhiều nhu cầu trên thị trường. Ngày nay, nhu cầu về sản phẩm hữu cơ ở thị trường trong nước và quốc tế đang ngày càng tăng cao. Vì vậy, cần nghiên cứu, phát triển những mô hình trồng quế hữu cơ đang ngày càng được nhân rộng và áp dụng ở nhiều địa phương trồng quế trên khắp cả nước ta. 

1. Điều kiện ngoại cảnh có thể áp dụng để trồng quế hữu cơ.

Để trồng quế hữu cơ cần có điều kiện thời tiết để cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt cần có điều kiện thời tiết phù hợp để cây quế sinh trưởng là: 

• Nhiệt độ trung bình năm dao động từ 20 - 26^oC, nhiệt độ tối thấp để trồng quế hữu cơ là 2^oC nhưng không được kéo dài quá  5 ngày.

• Lượng mưa thích hợp để cây quế phát triển là 1.500mm/năm

• Độ ẩm không khí trung bình năm thích hợp để canh tác cây quế trên 80%

Điều kiện đất đai để xây dựng mô hình trồng quế hữu cơ là rất quan trọng: Có thể trồng quế trên nhiều loại đất khác nhau (trừ đất đá vôi, đất sét, đất cát), tầng canh tác tối thiểu là 50cm, chọn loại đất có thành phần cơ giới nhẹ như đất thịt nhẹ đến trung bình. không trồng quế hữu cơ trên những vùng đất nhiễm chì hoặc kim loại nặng. Vùng trồng quế hữu cơ phải xa khu dân cư, khu sản xuất và chế biến công nghiệp, khu đất trồng bị ô nhiễm và chứa nhiều vi sinh vật có hại.

Độ cao và độ dốc thích hợp để trồng quế là từ 200 - 1000m và có độ dốc là 10 - 25^o.

Trồng quế hữu cơ thích hợp trồng trong rừng thứ sinh, dưới tán rừng tre nứa hoặc cây bụi rải rác.

Địa hình đồi núi thích hợp để xây dựng mô hình trồng quế (Ảnh: sưu tầm)

2. Chọn thời vụ và phương thức để trồng quế hữu cơ 

Thời vụ trồng: nên trồng quế hữu cơ bắt đầu vào mùa mưa, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết ở từng địa phương.

Các phương thức trồng quế hữu cơ có thể áp dụng được

• Trồng thuần: đây là phương thức chỉ trồng 1 loại quế trên toàn bộ diện tích canh tác.

• Trồng xen: trồng xen cây quế vào trong vườn canh tác cây ăn quả

• Trồng kết hợp nông và lâm nghiệp: Trồng quế hữu cơ và xen canh với nhiều loại cây nông nghiệp như đậu, sắn (khoai mì), chè (trà),... vào vườn quế để tận dụng khoảng trống và cải tạo đất trồng quế hữu cơ.

• Trồng quế hữu cơ tái sinh rừng: Trồng quế vào táng rừng tự nhiên, có thể áp dụng để cải thiện rừng, phục hồi rừng sau khai thác và nương rẫy.

Trồng quế hữu cơ để tái sinh rừng (Ảnh: sưu tầm)

Mật độ trồng là điều kiện để có thể dễ dàng kiểm soát kỹ thuật và dịch hại trong suốt quá trình xây dựng mô hình trồng quế hữu cơ.

• Đối với canh tác quế hữu cơ trên tầng đất canh tác mỏng hoặc trồng quế hữu cơ để tái sinh rừng có thể trồng với mật độ 5.000 cây/ha với khoảng cách 1 x 2m hoặc 6.666 cây/ha (khoảng cách 1 x 1.5m, 0.75x2)

• Trồng quế hữu cơ trên đất tốt có tần canh tác dày có thể trồng 3.333 cây/ha (mật độ 1.5 x 2) hoặc 4.444 cây/ha (1.5 x 1.5)

• Trồng chuyên canh quế hữu cơ và xây dựng rừng phòng hộ: có thể trồng với mật độ từ 1.650 - 2.500 cây/ha với khoảng cách 3 x 2m và 2 x 2m

• Trồng quế hữu cơ tái sinh và làm giàu sinh khối rừng: không quá 600 cây/ha.

3. Kỹ thuật xây dựng mô hình trồng quế hữu cơ

1. Chuẩn bị đất trồng quế hữu cơ

• Nguyên tắc để xây dựng mô hình canh tác quế hữu cơ là khi dọn dẹp không được phát sạch hết những cây trên đất trồng, không được đốt tàn dư thực vật. Không được sử dụng thuốc hóa học để xử lý cỏ dại trên đất trồng quế hữu cơ. 

• Đối với địa hình đất có độ dốc dưới 15o thì tiến hành cày đất toàn diện hoặc cày theo băng.

• Đối với địa hình dốc trên 15o tiến hành cuốc hố để trồng quế hữu cơ: Bố trí so le theo hình nanh sấu với kích thước hố từ 30 x 30 x 30 trước khi trồng khoảng 20 - 30 ngày. Sau đó trộn với phân hữu cơ để bón lót vào hố, mỗi hố bón khoảng 0.5 - 1kg phân bón hữu cơ.

2. Chọn giống và cây con để trồng quế hữu cơ

• Trồng quế hữu cơ không được sử dụng cây giống là giống biến đổi gen, cây không được xử lý bất kỳ hóa chất hoặc thuốc bảo vệ thực vật hoặc chất kích thích sinh trưởng.

• Chọn cây giống để trồng quế hữu cơ là cây có tuổi từ 12 - 18 tháng, có số lá thật trên 10 lá, đường kính cổ rễ >0.5cm.

Chọn giống là yếu tố quan trong để trồng quế hữu cơ (Ảnh: sưu tầm)

3. Phương pháp trồng quế hữu cơ đúng cách 

• Chọn ngày có thời tiết râm mát, tránh những ngày có nắng nóng trên 30^oC, trước khi trồng cần tưới đủ ẩm cho hố trồng. Dùng cuốc để cuốc vào giữa hồ với kích thước đủ để đặt bầu đất vào và lấp đất sao cho cây đứng thẳng không bị đổ ngã.

4. Kỹ thuật chăm sóc rừng trồng quế hữu cơ

Những quy định chung khi tiến hành chăm sóc rừng trồng quế hữu cơ là: Không được sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học để diệt trừ cỏ dại và sâu bệnh hại bên trong rừng trồng quế hữu cơ. Không bón phân vi sinh chưa qua xử lý, không được sử dụng nguồn nước ô nhiễm chất thải công nghiệp và vi sinh vật có hại.

1. Số lần chăm sóc rừng trồng quế hữu cơ: 

Trong thời gian kiến thiết cơ bản (1 - 4 năm đầu sau trồng) thì tiến hành 2 - 3 lần/năm, tùy theo mật độ trồng quế hữu cơ và mức độ xâm lấn của cỏ dại trong vườn. Các lần chăm sóc lần lượt là tháng 2 đến tháng 4, tháng 6 đến tháng 7, tháng 9 đến tháng 12.

2. Phương pháp chăm sóc rừng trồng quế hữu cơ

• Tiến hành trồng dặm những cây chế, cây bị sâu bệnh phá hoại nặng nề vào 1 đến 2 năm đầu sau trồng.

• Phát quang và dọn dẹp cây cỏ dây leo lấn át sự sinh trưởng của cây quế. Tiến hành chặt bớt cây che bóng cho rừng trồng quế hữu cơ cho đến năm thứ 4 sau trồng. mỗi năm tỉa bớt khoảng 25% cây che bóng trong vườn trồng quế chuyên canh.

• Từ năm thứ nhất đến năm thứ 3 xới đất xung quanh gốc cây có đường kính từ 0.8 đến 1m vào những lần chăm sóc

• Bón phân 1 lần mỗi năm trong vòng 3 năm đầu sai khi trồng quế hữu cơ, lượng phân bón từ 0.5 - 1kg phân hữu cơ vi sinh đã qua xử lý kỹ càng.

Trồng quế hữu cơ bềnh vững (Ảnh: sưu tầm)

3. Chăm sóc rừng trồng quế hữu cơ chuẩn bị bước vào giai đoạn khai thác kinh doanh

• Bắt đầu từ năm thứ 4 rừng trồng quế hữu cơ bắt đầu khép tán, giai đoạn này cần thực hiện tỉa cành cho cây quế. Phương pháp tỉa là loại bỏ cành thấp tưới táng, khoảng ⅓ chiều cao cây. Dùng cưa, kéo tỉa cành để tỉa, có thể tận dụng được lá quế để chưng cất tinh dầu.

• Tỉa thưa: phương pháp này áp dụng cho rừng trồng quế hữu cơ được trồng theo phương pháp chuyên canh hoặc nông lâm kết hợp.

• Áp dụng vào năm thứ 4 và thứ 5 (lần 1) sau trồng, tùy theo mật độ trồng có thể áp dụng cường độ tỉa thưa rừng trồng quế hữu cơ như sau

• Số lần tỉa thưa và mật độ cây sau lần tỉa thứ 2 trong rừng trồng quế hữu cơ

• cây cần tỉa bớt là cây có cành cong queo, không phát triển, có nhiều sâu bệnh, mất ngọn cây dưới tán không thể sinh trưởng và tiếp nhận ánh sáng bình thường. Giữ lại cây khỏe mạnh, có tán lá đồng đều, cân đối, thân thẳng, tròn đều trong rừng trồng quế hữu cơ

• Thời điểm để tỉa thưa là tùng với thời điểm bắt đầu sinh trưởng của cây quế, cần kiểm tra cây đã thu hoạch vỏ chưa.

• Phương pháp tiến hành tỉa thưa trong rừng trồng quế hữu cơ là đánh dấu trước cây đã được chọn để hạn chế sự nhầm lẫn, chặt sát gốc, chọn hướng cây ngã không ảnh hưởng đến cây giữ lại trong rừng trồng. Đảm bảo lựa chọn và phân bố đề cây bị chặt để đảm bảo mật độ và độ đồng đều bên trong mô hình rừng trồng quế hữu cơ. 

• Sau khi tỉa thưa thì tiến hành bóc bỏ theo quy định sản phẩm, tận dụng cành, lá để sản xuất tinh dầu quế hữu cơ

• Vệ sinh sạch sẽ rừng trồng sau khi tỉa thưa, thu gom thân cây, tàn dư ra khỏi rừng trồng.

4. Nguyên tắc phòng trừ sâu bệnh hại trong rừng trồng quế hữu cơ 

• Phòng trừ sớm, theo dõi chặt chẽ tình hình sâu bệnh hại để có biện pháp xử lý kịp thời

• Sử dụng biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại trong mô hình trồng quế hữu cơ là áp dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp. Kiểm soát chặt chẽ hạn chế bệnh bùng phát thành dịch hại, đảm bảo sức khỏe người nông dân và người sử dụng.

• Sử dụng biện pháp sinh học để phòng trừ dịch hại bên trong rừng trồng quế hữu cơ, không được sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học để tiêu diệt sinh vật gây hại.

-  Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -