Quế vỏ Vân Yên - Đặc sản mang nhiều nét văn hóa dân tộc Dao ở Yên Bái

Khi đến huyện Văn Yên - Yên Bái, đi đâu chúng ta cũng sẽ gặp được Quế. Không chỉ là loại cây trồng đem lại nhiều giá trị kinh tế cho người dân, Quế vỏ Văn Yên còn là loại cây trồng gắn bó mật thiết với văn hóa của người Dao ở Văn Yên - Yên Bái.

1. Lịch sử hình thành nên danh tiếng của đặc sản Quế vỏ Văn Yên 

Văn yên là một huyện miền núi thuộc tỉnh Yên Bái, có diện tích trên 139 nghìn ha. Trong đó diện tích trồng quế ở huyện lên đến 40.019 ha. 

Quế vỏ Văn Yên là cây trồng chính đem lại nhiều lợi nhuận kinh tế cho cộng đồng người Dao ở Yên Bái. Vào những năm 50 của thế kỷ 20 người dân ở Văn Yên đã bắt đầu tiến canh tác cây quế để lấy vỏ, cho đến nay Quế vỏ Văn Yên đã có hơn 50 năm hình thành và phát triển. 

Cây quế vỏ Văn Yên gắn liền với nhiều câu chuyện, phong tục truyền thống của người Dao ở Yên Bái. Cây quế gắn bó với người Dao từ lúc mới ra đời, họ trải qua thời kỳ lớn lên và trưởng thành cùng với cây quế. Vườn quế của thế hệ trước là của hồi môn cho thế hệ sau dựng vợ, gả chồng.

Người Dao có phong tục là khi lập gia đình sẽ trồng cho bản 10 cây quế để thơm cho đời, giữ gìn cho thế hệ sau, từ đó dần dần tích lũy thành những rừng quế bạt ngàn ở huyện Văn Yên, trở thành những phong tục tốt đẹp của cộng đồng và danh tiếng của đặc sản cây Quế vỏ Văn Yên ngày nay.

Quế vỏ Văn Yên - Đặc sản Yên Bái (Ảnh: sưu tầm)

2. Nguyên nhân tạo nên chất lượng tuyệt vời của đặc sản Quế vỏ Văn Yên

Với điều kiện địa hình thuận lợi để canh tác, những đồi núi thuộc huyện văn yên thường có nhiều cao từ 150 - 700m bao quanh tạo thành địa hình lòng chảo lớn. Phí ngoài bao bọc bởi các dãy núi, tạo thành một hàng rào chắn gió tự nhiên để tạo thành một kiểu khí hậu đặc trưng để câ Quế vỏ Văn Yên sinh sống và phát triển tốt.

Tiểu vùng khí hậu đặc trưng của xã Văn Yên có kiểu khí hậu độc đáo lượng mưa hàng năm lớn, độ ẩm không khí cao, nhiệt độ thấp và bốc hơi nước ít. Cộng với kinh nghiệm trồng và sản xuất đặc sản Quế vỏ Văn yên lâu đời, tích lũy kinh nghiệm từ thế hệ này sang thế hệ khác đã góp phần tạo nên đặc sản Quế vỏ Văn yên vừa chất lượng vừa mang nhiều câu chuyện văn hóa ý nghĩa.

Điều kiện thời tiết ở Văn Yên thuận lợi để trồng cây Quế (Ảnh: sưu tầm)

3. Nhận biết đặc sản Quế vỏ Văn Yên 

Quế vỏ Văn yên là vỏ của cây quế có tên khoa học là Cinnamomum, có đặc điểm bề mặt vỏ nhẵn, có nhiều nốt sần nhỏ trên bề mặt vỏ, Mặt ngoài của Quế vỏ Văn yên có màu xanh xám sáng, bên trong có thể có màu từ nâu vàng đến vàng đậm.

Quế vỏ Văn Yên có độ dày hơn 2mm nếu là vỉ thân, 1.3mm nếu là vỏ cành. Hàm hoạt chất Anđehit cinnamic bên trong tinh dầu vỏ quế cực kỳ cao >80%.

Quế vỏ Văn yên được thu hoạch 2 vụ trong năm, vụ Xuân từ tháng 3 đến tháng 5 và vụ Thu từ tháng 8 - 10 dương lịch hàng năm.

Quế vỏ Văn Yên tươi (Ảnh: sưu tầm)

4. Tình hình sản xuất và thị trường của Quế vỏ Văn Yên 

Tình hình sản xuất Quế vỏ Văn Yên hiện nay có diện tích là 40.091 ha, trong đó diện tích canh tác tập trung là 25.357 ha, trên 8 xã thuộc hữu ngạn sông Hồng. Tổng sản lượng Quế vỏ Văn Yên khô luôn đạt trên 6.500 tấn/ năm. Những sản phẩm từ Quế vỏ Văn yên rất đa dạng như đồ thủ công mỹ nghệ, tinh dầu quế, Bột quế,...

Quế vỏ và tinh dầu quế được sản xuất và tiêu thụ ở nhiều nơi trên khắp cả nước và thế giới. Sản phẩm từ quế được tiêu thụ ở các thành phố lớn nhứ TPHCM, hà nội và nhiều quốc gia khác như Đài loan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản,...

Quế vỏ Văn Yên khô (Ảnh: sưu tầm)

Gỗ của cây quế được xuất khẩu và tiêu thụ để làm đồ trang trí nội thất ở Đài Loan, Trung Quốc và nhiều cơ sở xây dựng trên cả nước. 

 - Thông tin tham khảo được Bác Sĩ Nông Nghiệp tổng hợp -